Wszy były, są i będą z nami

Czy można mówić o idealnym żywicielu wszy ludzkich? Czy są ludzie „lubiani” przez te pasożyty bardziej niż inni?

Tak, obserwuje się, że jedni ludzie są chętniej wybierani przez wszy niż inni. Jednak badań na ten temat brak. Przypuszczalnie na te różnice mogą wpływać składniki zawarte w pocie.

Na swoim blogu „pani entomolog” wspomina Pani o ulubionych wszach. Które z nich lubi Pani najbardziej i dlaczego?

Na ten moment moją ulubienicą jest wesz z foki Echinophthirus horridus, o której, jak już wspomniano, opowiadałam na blogu oraz filmie z cyklu „Niepodręcznik Oceaniczny”. Po pierwsze – jest bardzo duża, może nie tak jak największe wszy, świńskie, Haematopinus suis, osiągające nawet 0,5 cm, jednak wesz z foki może mierzyć do 0,4 cm. Według mnie, jest najbardziej wytrzymałą z wszy, bo mimo że jest organizmem lądowym (oddycha tlenem atmosferycznym), to większość życia spędza na lub w wodzie, na swoim żywicielu, który jest zwierzęciem wodnym. Znosi bardzo niskie temperatury, małą zawartość tlenu i wysokie ciśnienie. Taki cichy bohater.

Czego przeciętny człowiek nie wie o wszach, mimo że okresowo naprawdę dużo się o nich pisze i mówi?

Ciekawostki? Oto kilka z nich:
– Wesz łonowa Phthirus pubis przypomina kraba, jest dość szeroka, spłaszczona i ma olbrzymie odnóża, trochę podobne do szczypiec skorupiaków.
– Prawdopodobnie każdy ssak na świecie ma swoją wesz. A na pewno każda wesz ma swojego ssaka.
– Wesz pije krew dopóty, dopóki ta nie zacznie wylewać się jej odbytem.
– Czasem krew jest dla niej zabójcza. Jeśli wesz jest związana z jednym żywicielem, picie krwi innego może ją zabić, np. krystalizuje się w przewodzie pokarmowym i rozsadza wesz od środka.
– Wesz z foki Echinophthirus horridus potrafi przeżyć nawet 2 tygodnie bez pobierania tlenu z powietrza i pokarmu.
– Istniał zwyczaj, na Syberii, że gdy kobiety były gotowe do wyjścia za mąż, obrzucały swych wybranków martwymi wszami.
– Najmniejsza wesz to Enderleinellus nitzschi. Występuje na wiewiórce i ma długość ok. 0,8 mm. Największa – świńska – Haematopinus suis mierzy do 0,5 cm.
– Wszy pomagają rozwiązywać zagadki kryminalistyczne, gdy w ciele mają krew przestępcy, a tym samym jego DNA.

Dr Paulina Kozina uzyskała stopień doktora nauk biologicznych w 2019 roku na podstawie rozprawy doktorskiej „Wszy z rodzaju Hoplopleura (Phthiraptera, Hoplopleuridae) - struktura taksonomiczna i topiczna oraz problemy specyficzności żywicielskiej”, obronionej z wyróżnieniem pod kierunkiem dr hab. Joanny N. Izdebskiej, prof. UG na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego.
Od 2012 roku związana z macierzystą uczelnią, początkowo jako doktorant, następnie asystent, obecnie na stanowisku adiunkta.

Dr Kozina jest autorką 16 prac recenzowanych oraz 23 innych, ma w swoim dorobku 12 wystąpień na konferencjach międzynarodowych oraz ogólnopolskich. Od 2014 r. jest członkiem Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego (Sekretarz Gdańskiego Oddziału od 2020 do chwili obecnej), a od 2016 r. członkiem-założycielem Pomorskiego Towarzystwa Hydrologiczno-Przyrodniczego. W 2019 r. otrzymała nagrodę zespołową za cykl publikacji dotyczących bioróżnorodności zwierząt bezkręgowych skutkiem adaptacji do życia w zróżnicowanych typach środowisk.

Do tej pory była kierownikiem 5 grantów naukowych. Pani doktor posiada w swym dorobku 14 osiągnięć aplikacyjnych dotyczących zwierząt bezkręgowych, takich jak inwentaryzacje, ekspertyzy czy oceny oddziaływania na środowisko. Doświadczenie dydaktyczne zyskała, prowadząc 13 przedmiotów na 5 kierunkach, promując 4 prace dyplomowe.

W wolnych chwilach prowadzi blog „pani entomolog”, gdzie popularyzuje wiedzę o zwierzętach bezkręgowych oraz pomaga w sprawach z nimi związanych. Blog jest też formą nauki obywatelskiej, gdyż zdarza się, że identyfikowane są gatunki rzadkie i chronione lub inwazyjne. Popularyzuje naukę także poprzez zajęcia i warsztaty terenowe z dziećmi od przedszkola po szkoły średnie, a także z osobami starszymi, między innymi dzięki zajęciom na Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Poza tym brała udział w 13 przedsięwzięciach o charakterze naukowym i popularnonaukowym, m.in. Bałtyckim Festiwalu Nauki, Nocy Biologów, Dniu Otwartym Wydziału Biologii oraz w Komitecie Organizacyjnym Ogólnopolskiej Konferencji Dydaktyki Akademickiej „Ideatorium”.

Wszy były są i będą z nami