Zdobiona krucza kość z krymskiego stanowiska neandertalskiego

| Humanistyka
Francesco d'Errico

W schronisku skalnym Zaskalnaja VI na Krymie odkryto rzeźbioną kość promieniową kruka zwyczajnego (Corvus corax). Archeolodzy podkreślają, że 7 nacięć wykonał neandertalczyk, a obiekt pochodzi z poziomu przypisywanego kulturze mikockiej (pochodzi on sprzed 38-43 tys. lat).

Fragment kości ma 1,5 cm. Wszystko wskazuje na to, że nacięcia nie tylko zostały wykonane celowo, ale i miały znaczenie symboliczne lub dekoracyjne.

Autorzy publikacji z pisma PLoS ONE uważają, że zrobiono je za pomocą ruchów w tę i z powrotem ostrza kamiennego narzędzia. Analizy mikroskopowe wykazały, że 2 nacięcia dodano, by zapełnić luki między wcześniejszymi rowkami (prawdopodobnie chodziło o zwiększenie wizualnej spójności wzoru). Mogliśmy zatem wykazać, że neandertalczycy wykonali nacięcia z zamiarem stworzenia harmonijnego wzrokowo, a niewykluczone, że i symbolicznego, motywu - podkreśla Francesco d'Errico, paleontolog z Uniwersytetu Bordeaux.

Dziewięć dorosłych osób (8 praworęcznych i 1 leworęczna; 7 kobiet i 2 mężczyzn) próbowało zrobić serię równo rozmieszczonych nacięć na kości indyków pawich (Meleagris ocellata). Eksperyment laboratoryjny składał się z 4 etapów. W pierwszej (15-min) fazie proszono, by za pomocą nieretuszowanego odłupka krzemiennego ruchami w tę i we w tę wykonać nacięcia na kości ramiennej. Narzędzie wymieniano, jeśli badany uważał, że nie nadaje się do tego celu. Faza ta miała na celu zaznajomienie ochotników z zadaniem. Naukowcy nie dawali żadnych dodatkowych instrukcji poza stwierdzeniem, że trzeba zrobić rowki na kości. W 2., 3. i 4. fazie eksperymentu dawano ścisłe instrukcje, tak by osiągnąć spójność rezultatów pozwalającą na porównanie wyników z okazem archeologicznym. W 2. fazie badani robili 14 rowków, w 3. i 4. siedem. Kości promieniowe indyka dobrano w taki sposób, by wielkością przypominały kość kruka. W 3. i 4. fazie badania sektor, w którym należało zrobić równoległe rowki, wyznaczono za pomocą dwóch cienkich linii.

Do oceny regularności rozmieszczenia nacięć zastosowano ułamek Webera (ułamek Webera dla odległości wynosi 0,029 lub 0,030, dlatego więc, by 2 odcinki czy odległości były postrzegane jako równe, różnica musi być mniejsza niż 3%).

Badacze tłumaczą, że choć ludzie mogą prawidłowo postrzegać, gdzie chcieliby zrobić nacięcie na kości, i tak wystąpią błędy związane z naturą (krzywizną) kostnej powierzchni, indywidualnymi zdolnościami czy krzemiennym narzędziem. Okazało się, że rzadko kiedy udawało się spełnić warunek 3%, ale współczynnik zmienności współczesnych ludzi z 3 faz eksperymentu i neandertalczyka sprzed 40 tys. lat były zbliżone. To zatem pierwsze badanie, które zapewnia bezpośredni dowód na intencjonalne modyfikowanie ptasich kości do celów symbolicznych.

Zaskalnaja VI schronisko skalne kość kruk neandertalczyk Francesco d'Errico