Grecki odpis oryginału apokryficznej Apokalipsy Jakuba znaleziony na Oxford University

| Humanistyka
Oxford University

Bibliści z University of Texas odkryli w zbiorach Oxford University kopię oryginału niekanonicznego greckiego tekstu opisującego tajne nauki, jakich Jezus udzielał swojemu krewniakowi Jakubowi Sprawiedliwemu. Dokument znaleziono w Nag Hammadi Library. To zbiór 13 koptyjskich kodeksów znalezionych w Egipcie przed 70 laty. Jedynie niewielka część z nich została zapisana w grece, języku, w którym spisywano oryginały.

To znaczące odkrycie, gdyż pokazuje, że chrześcijanie czytali i studiowali niekanoniczne teksty na długo po tym, gdy zostały one potępione przez przywódców Kościoła, mówi jeden z odkrywców profesor Geoffrey Smith.

W odnalezionym fragmencie opisano, jak Jezus opowiadał Jakubowi o przyszłych wydarzeniach, w tym o śmierci Jakuba. Naukowcy z Teksasu zwracają uwagę, że w większości tekstu skryba użył kropek oddzielających poszczególne sylaby. Zwykle tak nie robiono, chyba,  że teks miał służyć celom edukacyjnym, dlatego Smith i drugi z odkrywców Brent Landau uważają, iż apokryf był przedmiotem studiów.

Powiedzieć, że byliśmy podekscytowani to mało. Nigdy nie podejrzewaliśmy, że do naszych czasów przetrwały greckie fragmenty Pierwszej Apokalipsy Jakuba. Ale oto one są, leżą przed nami, stwierdził Geoffrey Smith.

Datowany na V lub VI wiek zabytek jest jednym z niewielu wczesnochrześcijańskich tekstów zapisanych w grece. Tekst uzupełnia biblijne świadectwa dotyczące życia Jezusa i jego nauczania. Opisuje on rozmowy, jakie ponoć toczyli ze sobą Jezus i Jakub. Dzięki nim po śmierci Jezusa Jakub mógł zostać dobrym nauczycielem. Apokalipsa Jakuba jest apokryfem, czyli tekstem, który nie jest uważany za natchniony i jako taki nie mieści się kanonie biblijnym.

Najstarszą listę kanonu Nowego Testamentu stworzył Atanazy Wielki, biskup Aleksandrii w latach 328-373. Pisywał on listy na Wielkanoc, które odczytywano w kościołach w Egipcie. W XXXIX Liście Świątecznym z roku 367 czytamy:
Ponieważ heretycy cytują apokryfy, które to zło było rozpowszechnione już wtedy, kiedy św. Łukasz napisał ewangelię, dlatego też uznałem za słuszne aby wykazać wyraźnie które księgi przyjęliśmy przez tradycję jako kanoniczne, o których wierzymy, iż pochodzą od Boga. Stary Testament zawiera bowiem razem dwadzieścia dwie księgi: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańską, Liczb, Powtórzonego Prawa. Następnie Księgę Jozuego, Sędziów i Rut, cztery księgi Królewskie liczone jako dwie. Następnie dwie Księgi Kronik liczone jako jedna. Następnie Pierwsza i Druga Ezdrasza [tj. Ezdrasza i Nehemiasza]. Następnie Psalmy, Księga Przypowieści, Kaznodziei i Pieśń nad pieśniami. Po nich Księga Joba, Dwunastu Proroków, liczonych jako jedna księga. Następnie Księga Izajasza, Jeremiasza razem z listem Barucha, Lamentacje, Ezechiela i Daniela. Te stanowią Stary Testament.

Nie jest rzeczą uciążliwą mówić o księgach Nowego Testamentu. Są to cztery Ewangelie: według Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Po nich Dzieje Apostolskie i siedem Listów (zwanych powszechnymi), mianowicie jeden Jakuba, dwa Piotra; trzy Jana; po nich jeden Judy. Ponadto jest czternaście Listów Pawła, pisanych w takim porządku. Pierwszy do Rzymian, następnie dwa do Koryntian; po nich do Galacjan; następnie do Efezjan; następnie do Filipian; następnie do Kolosan; po nich dwa do Tessaloniczan, oraz ten do Hebrajczyków; i znowu dwa do Tymoteusza; jeden do Tytusa; i na koniec do Filemona. A poza tym Objawienie Jana.

Te są fontannami zbawienia, aby każdy, kto pragnie, mógł się nasycić elokwencją, jaka w nich jest. Jedynie w nich (en toutois monois) zawarta jest doktryna pobożności. Nich nikt nic do nich nie dodaje ani od nich odejmuje.

To właśnie odnośnie nich zawstydził Pan saduceuszy, mówiąc: ‘Błądzicie, nie znając Pisma’, oraz zganił Żydów, mówiąc: ‘Badajcie Pismo, gdyż ono świadczy o Mnie".

Lecz dla większej dokładności dodaję także to, pisząc z konieczności, iż istnieją pewne inne księgi nie podane w kanonie, lecz ustalone przez Ojców do czytania przez tych, którzy dopiero co przyłączyli się do nas i chcieliby być pouczeni w słowie pobożności: Księga Mądrości Salomona, Mądrości Syracha, Estery, Judyty, Tobiasza, Nauka Apostołów (Didache) oraz Pasterz. Lecz te poprzednie, bracia moi, zawarte są w kanonie, te ostatnie są tylko do czytania; ani też nie ma w żadnym miejscu wzmianki o apokryfach. Są one wymysłem heretyków, którzy piszą je wtedy, kiedy chcą, okazując im swe uznanie i przypisując im jakąś datę, aby wykorzystując je jako starożytne pisma, mieć okazję zwieść prostaczków.

Niech żaden apokryf heretycki nie będzie czytany wśród was.
(Fragment z XXXIX Listu Świątecznego Atanazjusza. Przekład z Nicene and Post-Nicene Fathers, Vol. IV (seria 2, s. 551 - 552. Przekład: J. Sałacki)

Ostateczny kanon biblijny został przyjęty przez Kościół rzymskokatolicki na soborze w Trydencie 8 kwietnia 1546 roku.

apokryf Apokalipsa Jakuba