Szkodzi im lateralizacja

Wydawać by się mogło, że podzielony mózg z wyspecjalizowanymi płatami i lateralizacją funkcji, czyli prawą i lewą półkulą, które "realizują się" w różnych zadaniach, to czysty ideał. Okazuje się jednak, że jak wszystko, także i to musi mieć jakieś minusy. U ryb skutkuje np. podejmowaniem złych decyzji (Proceedings of the Royal Society B).

Do pewnego momentu naukowcy sądzili, że stronność funkcji występuje wyłącznie u ludzi. Potem eksperymenty z naczelnymi, ptakami i rybami ujawniły, że jest to najprawdopodobniej cecha wspólna wszystkich kręgowców, a zlateralizowany mózg działa po prostu wydajniej. U ptaków i ryb można zaobserwować całą gamę różnych stopni stronności, niektórzy przedstawiciele tych grup zwierząt mają niemal całkowicie symetryczne mózgi. To musiało zrodzić pytanie, czy lateralizacja ma jakieś minusy.

Marco Dadda, psychobiolog z Uniwersytetu w Padwie, i jego zespół zajmowali się żyrardynkami żółtymi (Girardinus falcatus). Gatunek ten ma zlateralizowany mózg. Przez 4 lata Włosi krzyżowali ze sobą trzy grupy żyrardynek, aby uzyskać różne warianty półkuli dominującej. Wskazywali ją, obserwując, w którą stronę ryba skręcała, unikając drapieżnika. Osiemdziesiąt procent skrętów w prawo oznaczało, że dominujące jest prawe oko, a zatem lewa półkula. Brak preferencji to wskaźnik niezlateralizowanego mózgu.

Ryby wykonywały różne zadania. Musiały np. wybierać między dwiema ławicami. Jedną widzialną tylko dla lewego, a drugą tylko dla prawego oka. Jako że żyrardynki preferują stada z wieloma znajomymi rybami bądź z osobnikami o rozmiarach podobnych do własnych, by nie wyróżniać się z tłumu dla drapieżników, biolodzy przetestowali wpływ tego typu parametrów w dwóch odrębnych próbach. Sześćdziesiąt procent niezlateralizowanych ryb za każdym razem wybierało ławicę o optymalnych cechach, ta sama sztuka udawała się tylko 34% Girardinus falcatus z dominacją którejkolwiek z półkul. Dadda sądzi, że dla ryb z symetrycznym mózgiem informacje z poszczególnych połówek pola widzenia są jednakowo ważne, co pozwala podjąć sensowniejszą w danych okolicznościach decyzję. U ludzi problem częściowo zanika, ponieważ połówki pola widzenia w dużej mierze się nakładają.

lateralizacja mózg ryby decyzje żyrardynki żółte Girardinus falcatus Marco Dadda