Śmiercionośny gen przeskoczył z nieszkodliwej bakterii do groźnego patogenu

| Medycyna
Medical Illustrator: Jennifer Oosthuizen, CDC

Antybiotykooporna pałeczka ropy błękitnej (Psudomonas aerugiosa) to jedno z największych zagrożeń bakteryjnych dla ludzkości. WHO uznaje ją za jedną z trzech bakterii, do zwalczania których pilnie potrzebujemy wynalezienia zupełnie nowych antybiotyków. Naukowcy z University of Southern Australia informują, że gen, dzięki któremu P. aerugiosa zyskała antybiotykooporność występuje na całym świecie i został przez pałeczkę ropy błękitnej przejęty od nieszkodliwego mikroorganizmu.

Pseudomonas aerugiosa to bakteria oportunistyczna. Atakuje tylko ludzi o osłabionym układzie odpornościowym. Jest jednym z najbardziej niebezpiecznych patogenów powodujących zakażenia wewnątrzszpitalne i odpowiada za śmierć tysięcy osób. W 2006 roku w Adelajdzie dokonano niezwykle niepokojącego odkrycia. W tamtejszych szpitalach znaleziono P. aerugiosa z genem dającym patogenowi oporność na jedne z najpotężniejszych antybiotyków, imipenem i meropenem. Oba należą do grupy karbapenemów, jednych z najważniejszych antybiotyków, jakimi dysponujemy. Karbapenemy stosuje się m.in. do walki z sepsą.

Dotychczas sądzono jednak, że gen imipenemazy adelajdzkiej (AIM-1) występuje tylko w Adelajdzie, gdzie został wykryty w próbkach klinicznych oraz ściekach związanych ze służbą zdrowia. Jednak zespół profesor Rietie Venter wykazał, że występuje on na całym świecie. A jego źródłem jest występujący w glebie i wodzie nieszkodliwy mikroorganizm, Pseudoxanthomonas mexicana, wyizolowany po raz pierwszy w 2004 roku w ludzkim moczu. Naukowcy nie wiedzą, jaką rolę w P. mexicana odgrywa AIM-1.

Dysponujemy coraz większą liczbą dowodów wskazujących, że geny dające oporność na karbapenemy pochodzą od bakterii obecnych w środowisku. Wymiana materiału genetycznego pomiędzy niebezpiecznymi patogenami, a tymi bakteriami, nie jest niczym zaskakującym, gdyż organizmy te zajmują te same nisze ekologiczne, czytamy w posumowaniu badań. Nasze badania jasno pokazują, że gen AIM-1 daje P. aeruginosa wysoką oporność na karbapenemy. Naukowcy dodają, że gen ten można znaleźć w różnych miejscach na świecie u różnych gatunków bakterii i w różnych konfiguracjach środowiskowych.

Zwiększająca się antybiotykooporność – będąca wynikiem m.in. nadmiernego niepotrzebnego używania antybiotyków w medycynie oraz hodowli zwierząt – prowadzi do pojawiania się kolejnych „koszmarnych bakterii”. Naukowcy na całym świecie poszukują nowych antybiotyków. Czasem pomoc może przyjść z nieoczekiwanej strony. Przed rokiem informowaliśmy, że irlandzka medycyna ludowa podpowiedziała naukowcom, gdzie szukać skutecznych antybiotyków.

pałeczka ropy błękitnej Psudomonas aerugiosa AIM-1