Precyzyjna oszczędność energii

| Nauki przyrodnicze
Washington Department of Fish & Wildlife

Teoretyczne modele, za pomocą których próbowano wyjaśnić, dlaczego migrujące gatunki latają w formacji V sugerowały, że ptaki oszczędzają w ten sposób energię. Jednak wyliczenia pokazywały, że osiągnięcie tego celu wymaga niezwykle precyzyjnej koordynacji.

Ptak może osiągnąć największe korzyści z lotu w formacji, gdy jego skrzydła znajdują się w poruszającej się do góry części wiru powietrza wywoływanego przez końcówki skrzydeł ptaka lecącego przed nim. Wir ten porusza się w górę i w dół, gdyż poprzedzający ptak macha skrzydłami. Wykorzystanie zalet formacji V wymaga zatem nie tylko precyzyjnego ustawienia się za poprzedzającym ptakiem, ale także odpowiedniego skoordynowania ruchów skrzydeł, które zależy od odległości pomiędzy ptakami. Tak wysoki stopień komplikacji powodował, że wielu ekspertów wątpiło, czy formacja V służy oszczędzaniu energii. Sugerowali, że może ona lepiej chronić przed drapieżnikami bądź też pozwala na wysunięcie na czoło stada ptaków o lepszych zdolnościach nawigacyjnych.

Fizjolog Steven Portugal z brytyjskiego Royal Veterinary College postanowił sprawdzić hipotezę o formacji V i oszczędności energii. W 2011 roku w ramach reintrodukcji ibisów przeprowadzono eksperyment z udziałem wychowanych w niewoli ptaków. Zwierzęta wypuszczono na wolność mocując im wcześniej do grzbietów urządzenia precyzyjnie mierzące pozycję skrzydeł. Za ptakami leciał niewielki dron, który filmował cały eksperyment. W badaniu wzięło udział 14 młodych ptaków, które śledzono przez 3 dni lotu. Z uzyskanych danych wybrano do szczegółowej analizy 7-minutowy fragment z najmniejszą liczbą zakłóceń.

Wyniki zaskoczyły naukowca. Ustawiały się w najlepszym miejscu i poruszały skrzydłami w najlepszym możliwym momencie - mówi Portugal. Uczeni zauważyli coś jeszcze bardziej zadziwiającego. Zwierzęta co jakiś czas zmieniały pozycję na - jak się wydaje - gorszą. Ustawiały się bezpośrednio za poprzedzającym je ptakiem i odpowiednio dostosowywały ruchy skrzydłami. Eksperci nie wiedzą, dlaczego tak się zachowywały. Być może zagadkę uda się wyjaśnić w przyszłości, dzięki udoskonaleniu technologii GPS i dokładniejszym pomiarom pozycji ptaków.

Tak czy inaczej zwierzęta zaskoczyły naukowców swoimi możliwościami. Naukowcy zauważają, że znacznie więcej wiemy o właściwościach motorycznych ptaków podczas lotu niż o działaniu ich zmysłów.

ptaki formacja V energia oszczędność