Starożytna terapia reliefowa
Wyrażające emocje sceny z reliefów greckich grobowców z epoki hellenistycznej miały być formą terapii dla pogrążonych w żałobie.
Sandra Karlsson z Wydziału Sztuki Uniwersytetu w Göteborgu badała na potrzeby pracy doktorskiej reliefy nagrobne ze Smyrny i Kyzikos. Przedstawiały one zarówno motywy figuratywne, jak i inskrypcje.
"Materiał źródłowy zapewnia ważne informacje nt. rytuałów pogrzebowych, a także dane demograficzne, dotyczące struktury rodziny oraz poglądów na temat życia po śmierci" - podkreśla Karlsson, która skoncentrowała się na wyrazach emocji oraz koncepcjach śmierci.
Mimo że kamienie nagrobne mogą potencjalnie być bogatym źródłem danych o historii emocji, badacze rzadko się nimi zajmują. Wg Szwedki, ilustracje oraz inskrypcje odzwierciedlają stosunek ówczesnych ludzi do śmierci, a kamienie nagrobne to sposób na radzenie sobie z utratą kogoś bliskiego.
Kamienie nagrobne były nie tylko znakami upamiętniającymi, ale także terapią wzrokową dla żałobników. Zmarły może np. być sportretowany jako postać stojąca koło tablicy nagrobnej. Wybór położenia ujawnia wiarę w to, że ci, którzy odeszli, egzystują szczęśliwie w podziemiu, a grób jest miejscem interakcji między żywymi i umarłymi.
Wyrazy emocji na kamieniach nagrobnych wskazują także na wartości społeczne: osoby o niższym statusie demonstrują bowiem żal z większym prawdopodobieństwem niż ludzie o wyższej pozycji.
Ponieważ reliefy nagrobne były drogie, zmarli reprezentowali zapewne starożytny odpowiednik dzisiejszej klasy średniej. Często portretowano ich ze służącymi i członkami rodziny. Podczas gdy krewnych ustawiano obok siebie w rzędzie jak figury, służący wykonywali różne gesty oznaczające żałobę i żal, np. siedzieli na ziemi lub dotykali jedną ręką brody.
Choć wcześniejsze badanie sugerowało, że w związku z dużą śmiertelnością dzieci w starożytności rozwinęły się normy kulturowe tłumienia w takich okolicznościach wyrazów smutku, Karlsson tego nie potwierdza. Wręcz przeciwnie, odkryłam, że najsilniejsze wyrazy żalu dotyczyły zmarłych dzieci i młodzieży.
Karlsson opowiada, że niekiedy na tablicach pojawiały się niekonwencjonalne elementy, np. poruszający opis zmarłego albo dziecko z ulubioną zabawką. Szwedka porównuje to do współczesnego zwyczaju zastępowania w nekrologu krzyża czymś bardziej osobistym, np. sercem czy piłką futbolową, albo umieszczania na nagrobku zdjęcia zmarłego.
Komentarze (0)