Niezwykłe zapłodnienie

Dla jednego ze storczyków występujących w Chinach prokeacja jest bardzo samotnym przedsięwzięciem. Jak donosi magazyn Nature, naukowcy odkryli, że gatunek zapładnia się sam, nie polegając na zawodzących czasami owadach czy wietrze. Zespół z Tsinghua University, pracujący pod kierownictwem prof. Huanga Laiqianga, zaobserwował, że męska część kwiatu opiera się siłom grawitacji, by wygiąć się w kształt konieczny do zapłodnienia żeńskiej części.

Co więcej, roślina dokonuje tego bez wykorzystania lepkich cieczy lub innych podobnych trików, co się często zdarza wśród samozapylających gatunków. Klejące substancje dają większą pewność, że pyłek trafił w odpowiednie miejsce i tam pozostał. To zupełnie nowy rodzaj zapylenia — podkreśla Laiqiang.

Warto dodać, że storczyki są kwiatami, których pyłek (powstający w pręcikach) nie jest sypki jak u innych roślin. Poszczególne jego ziarna łączą się w tzw. pyłkowiny.
Chińczycy przestudiowali 1911 roślin odmiany Holcoglossum amesianum, które rosły na pniach drzew w Simao w prowincji Yunnan i kwitły w suchych oraz bezwietrznych miesiącach (od lutego do kwietnia).

Orchidee nie wytwarzają nektaru ani nie pachną, co oznacza, że Holcoglossum amesianum nie jest przystosowane do zoogamii, czyli zapylania przez zwierzęta. Naukowcy nie odnotowali żadnego przypadku zapylenia przez owady czy wiatr. Zamiast tego pylnik wygina się do pozycji umożliwiającej umieszczenie pyłkowiny na znamieniu. De facto w akcie samozapylenia storczyk wykonuje karkołomną figurę, wymaga ona bowiem wygięcia się o 360 stopni. A oto jak w szczegółach wygląda ten roślinny taniec:Na początku odchyla się czapeczka przykrywająca pylnik, odsłaniając 2 pyłkowiny przytwierdzone do giętkiej nici.Potem nić pręcika unosi się, a następnie skręca w dół za krawędzią rostellum — części kwiatu oddzielającej żeńskie i męskie organy płciowe.Ostatecznie znowu skręca ku górze i oplata się dookoła rostellum, umieszczając pyłkowinę na znamieniu.
Storczyk jest tak zapobiegliwy, że nie występuje nawet przenoszenie pyłku na inne kwiaty tej samej rośliny W końcu rozmnażanie płciowe niesie ze sobą spore ryzyko... Strategia jest jednak tak skuteczna, że aż w 50% przypadków tworzą się owoce!

a) otwarty kwiat przed zapyleniem;
b) otwiera się czapeczka przykrywająca pylnik;
c) nić pręcika z 2 pyłkowinami na szczycie unosi się;
d) zakręca dookoła rostellum;
e) nić zagina się nad znamieniem;
f) i umieszcza na nim pyłek.