Pomidor - pogromca chorób

Naukowcy pracują nad stworzeniem genetycznie zmodyfikowanych pomidorów, które zawierałyby jadalną szczepionkę przeciwko dwóm spośród najbardziej śmiercionośnych wirusów na świecie — wirusowi HIV oraz wirusowi zapalenia wątroby typu B (HVB). W zamierzeniu szczepionka taka ma być tania i dostępna dla mieszkańców biednych krajów, którzy jej najbardziej potrzebują. Jak do tej pory żadna z 90 szczepionek na AIDS nie jest skuteczna, a już istniejąca szczepionka przeciwko HVB jest za droga dla obywateli państw Trzeciego Świata.

Rurik Saljajew z Syberyjskiego Instytutu Fizjologii Roślin w Irkucku i jego zespół wykorzystali bakterie glebowe Agrobacterium tumefaciens do wprowadzenia fragmentów DNA wirusów HIV i HBV do sadzonek pomidorów. Zawierały one m.in. geny kodujące różne białka wirusa ludzkiego braku odporności oraz gen kodujący białko nazywane antygenem powierzchniowym wirusa zapalenia wątroby typu B. Zmienione w ten sposób rośliny wytwarzają później wymienione białka, a one (tak jak ma to np. miejsce w przypadku doustnej szczepionki przeciwko polio) dostają się jako pożywienie do wnętrza organizmu, zmuszając go do produkowania specyficznych przeciwciał.

Myszy karmione proszkiem uzyskiwanym ze zmodyfikowanych genetycznie pomidorów miały później wysoki poziom przeciwciał przeciwko jednemu i drugiemu wirusowi. Co ważne, naukowcy odnaleźli je także na błonach śluzowych, a wiadomo, że wirusy wykorzystują tę drogę, dostając się do organizmu w wyniku kontaktów seksualnych.

Wyniki badań nad warzywnymi szczepionkami zaprezentowano w Lizbonie, na spotkaniu Międzynarodowego Stowarzyszenia Chorób Infekcyjnych. Uczynił to szefujący zespołowi badawczemu Siergiej Szczelunkow.

Jeśli bazująca na pomidorach szczepionka sprawdzi się u ludzi, będzie ona podawana w formie tabletek, ponieważ jedzenie pomidorów nie pozwoli na kontrolowanie ilości białek dostających się do organizmu.

Nie będzie potrzeby przechowywania leku w lodówce ani wstrzykiwania go za pomocą igieł, co znaczni zmniejszy ryzyko zakażeń — mówi Rose Hammond z Amerykańskiego Departamentu Rolnictwa, która współpracuje z Rosjanami.

Pat Fast z International AIDS Vaccine Initiative zaznacza, że idealna szczepionka na AIDS musi uruchamiać zarówno produkcję przeciwciał, jak i limfocytów T.

Pomidory nie są pierwszymi warzywami wykorzystywanymi do przenoszenia szczepionek. Wcześniej do ciężkiej pracy zaprzęgnięto ziemniaki. Charles Arntzen z Uniwersytetu Stanu Arizona w Tempe wyhodował kartofle, które, jedzone na surowo, stymulowały układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał zwalczających wirusy HBV. Uczestnicy jego eksperymentów byli jednak wcześniej tradycyjnie szczepieni, co mogło potencjalnie maskować ziemniaczane efekty. Arntzen czeka obecnie na pozwolenie, by kontynuować swoje prace.