Życie władcy zapisane w kościach

Badania kości i zębów króla Ryszarda III, którego szczątki odnaleziono przed dwoma laty, wskazują, że w ciągu ostatnich dwóch lat życia, a zatem po koronacji, władca rzeczywiście „żył jak król”. Naukowcy dowiedzieli się, że pił wino i spożywał luksusowe pokarmy.

Znalezienie szczątków znanej historycznej postaci jest czymś niezwykle rzadkim. Dzięki odkryciu szkieletu Ryszarda III możemy dowiedzieć się wiele o jego stylu życia i wykorzystać badania izotopowe do weryfikacji danych historycznych - mówi Angela Lamb z University of Leicester.

Naukowcy badają izotopy strontu i tlenu w szkliwie oraz węgla, azotu i tlenu w kościach. Izotopy te pochodzą z pożywienia, są zróżnicowane pod względem geograficznym, dlatego ich szczegółowa analiza dostarcza informacji na temat stylu życia, diety oraz lokalizacji, w których przebywał król. Szkielety anonimowych osób są analizowane w celu zdobycia informacji o całych społecznościach, ich migracjach i warunkach życia. W przypadku znanej historycznej postaci ze szkieletu można wyczytać historię życia i uzupełnić dotychczasową wiedzę. A współczesna technika pozwala zdziałać cuda. Dzięki sekwencyjnej analizie minerałów z grupy fosfatów oraz kolagenu z zębów trzonowych z zachowanymi korzeniami można odczytać historię dzieciństwa i wczesnej młodości Ryszarda III. Dzieje się tak, gdyż izotopy tlenu i strontu na stałe przyczepiają się do fosfatów w czasie formowania się zębów i nie zostają zmienione w późniejszym okresie. Zęby powstają na wczesnym etapie życia, więc dane z nich dostarczają nam informacji na temat dzieciństwa. Dzięki nim dowiedzieliśmy się, że w wieku około 7 lat późniejszy król nie przebywał już we wschodniej Anglii, gdzie się urodził, ale przeniósł się bardziej na zachód, gdzie występują starsze skały (to wiemy ze strontu) i gdzie występowały obfitsze opady niż we wschodniej Anglii (to zdradził nam tlen). Potwierdza to doniesienia historyczne, z których wiemy, że w tym okresie życia spędził nieco czasu w Ludlow - mówi Jane Evans, współautor badań.

Inne informacje zaś można uzyskać z kości. W przeciwieństwie do zębów ich tkanka ciągle się wymienia. Kości nóg są długie i gęste i można z nich odczytać dane dotyczące 10-15 ostatnich lat życia. Z kolei żebra regenerują się co 2-3 lata, więc możemy z nich uzyskać informacje o krótszym okresie życia.

Dzięki analizie kości udowej naukowcy dowiedzieli się, że przez ostatnie 10-15 lat życia Ryszard spożywał dietę typową dla bogatej arystokracji, a analiza żeber wykazała, że po koronacji jego dieta jeszcze bardziej się wzbogaciła. Stała się luksusowa, typowa dla średniowiecznych bankietów dworskich. Władca jadał świeże ryby, dzikie ptactwo, prawdopodobnie nie gardził pawiami, łabędziami i czaplami. Jednak izotopy tlenu w żebrach różnią się od tych w kości udowej, co zwykle sugeruje zmianę źródła wody pitnej, a zatem zmianę miejsca zamieszkania. Jednak źródła historyczne mówią, że w ostatnim okresie życia władca pozostawał we wschodniej Anglii. Badacze wysnuli więc hipotezę, zgodnie z którą po koronacji Ryszard pił więcej wina sprowadzanego z zagranicy i to przyczyniło się do zmiany składu izotopowego tlenu w żebrach.

Badania dowodzą, że w dzieciństwie Ryszard spędził nieco czasu na zachodzie Anglii, a w ciągu ostatnich kilku lat życia jego dieta znacząco się zmieniła. Zauważalnie wzrosła konsumpcja dobrej jakości pokarmów, a zagraniczne wina stanowiły aż 25% wszystkich przyjmowanych przezeń płynów. To pierwszy znany nam przypadek, w którym wino mogło mieć wpływ na skład izotopowy tlenu u konkretnej osoby - mówi Lamb.

Ryszard III szkielet kości zęby izotopy dieta