Zaświecił polski synchrotron

Polska fizyka osiągnęła olbrzymi sukces. Uzyskano pierwsze światło w synchrotronie SOLARIS. Polskie urządzenie to kopia synchrotronu z Lund, stąd też ścisła współpraca Polaków ze szwedzkimi naukowcami.

Zespołowi Solaris udało się wprowadzić wiązkę elektronów do pierścienia synchrotronu i przy wyjściu do linii badawczych zobaczyć pierwsze światło. Wiązka krążyła w pierścieniu przez ponad 10 minut, a tym samym okrążyła go prawie 2 miliardy razy. Energia wiązki elektronowej to 490 MeV, natomiast zakumulowany prąd to 5.2 mA.  Kolejnym zadaniem i wyzwaniem jest uzyskanie pełnej energii wiązki, która będzie trzy razy wyższa i osiągnie 1,5 GeV.

Zanim udało się tego dokonać najpierw musieliśmy przeprowadzić wiązkę przez akcelerator liniowy (przyspieszacz cząstek), co było stosunkowo proste, gdyż akcelerator liniowy jak sama nazwa wskazuje znajduje się na linii prostej. Bardziej skomplikowanym zadaniem było przeprowadzenie wiązki elektronów przez 12 magnesów, które znajdują się na okręgu.

Wielokrotnie musieliśmy korygować ustawienia różnych parametrów synchrotronu, w szczególności dopasować wartości pól magnetycznych  wszystkich magnesów do aktualnej energii wiązki elektronowej,  tak aby bez problemów mogła ona wykonać pierwszy i kolejne obroty po pełnym obwodzie, tj. 96 m pierścienia – wyjaśnia Adriana Wawrzyniak – główny fizyk akceleratorowy w Solaris.

Kolejnymi etapami było zsynchronizowanie magnesu impulsowego z momentem wstrzykiwania wiązki w taki sposób, aby efektywnie wprowadzał on elektrony na poprawną orbitę oraz dopasowanie parametrów wnęki rezonansowej by umożliwić ich akumulację w pierścieniu synchrotronu – uzupełnia uczona.

Zanim wiązka elektronów zacznie emitować  światło o stabilnych parametrach, które będzie  można wykorzystać do badań na liniach eksperymentalnych, przed naukowcami z Solaris jeszcze wiele godzin pracy i testów. Zależy nam bowiem, aby światło pierwszego polskiego synchrotronu było jak najlepszej jakości i miało jak najlepsze parametry.

Synchrotron SOLARIS - to największa multidyscyplinarna infrastruktura badawcza w tej części Europy, pierwsza w Polsce. Projekt realizowany jest przez Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS przy Uniwersytecie Jagiellońskim w imieniu polskiego środowiska naukowego.

Synchrotron SOLARIS będzie najnowocześniejszym urządzeniem tego typu, generującym promieniowanie elektromagnetyczne (od podczerwieni do promieniowania rentgenowskiego), którego unikalne właściwości pozwalają zajrzeć w głąb materii i dokonać precyzyjnych analiz. SOLARIS jest wyjątkową i bardzo efektywną inwestycją w infrastrukturę badawczą, gdyż umożliwia równoczesne prowadzenie badań kilkunastu grupom przez 24 godziny na dobę.

SOLARIS synchrotron Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS