Bakuchiol - roślinny retinol - pod lupą badaczki z Uniwersytetu Łódzkiego

Dr hab. Grażyna Chwatko z Uniwersytetu Łódzkiego (UŁ) zajęła się badaniami bakuchiolu: sprawdza, czy naprawdę jest bezpieczny. Ze względu na podobne działanie, nazywa się go roślinnym bądź wegańskim retinolem. Uważa się, że nie powoduje podrażnień skóry czy uczuleń; specjalistka z Łodzi chce sprawdzić, jak zachowuje się w różnych warunkach i czy w kosmetykach nie ulega zmianom, które wpływają na skórę. Na ten cel przyznano jej grant wewnętrzny uczelni.

Jak podkreślono w komunikacie prasowym UŁ, w krajach Unii Europejskiej bakuchiol jest dopuszczony do stosowania w produktach kosmetycznych jako bezpieczny komponent. Został nawet okrzyknięty kosmetycznym odkryciem sezonu jesień/zima 2020. Jednak wciąż niewiele wiadomo na temat ewentualnych przemian, jakim może ulegać w kosmetykach i jego alergicznego działania na skórę. Brakuje też metod analitycznych umożliwiających oznaczanie bakuchiolu w konkretnych preparatach.

Roślinny zastępnik retinolu

Retinol (in. witamina A) i jego pochodne - retinoidy - występują w jajach, maśle, cytrusach czy zielonych warzywach. Ponieważ poprawiają wygląd skóry i zapewniają zadowalające efekty w przypadku jej chorób, od dawna stosuje się je zarówno w dermatologii, jak i kosmetologii. Problemem są jednak skutki niepożądane, do których zalicza się szorstkość, suchość, a także łuszczenie naskórka. Należy też pamiętać, że stosowane w dużych dawkach leczniczych u ciężarnych wykazują właściwości teratogenne; oznacza to, że mogą powodować wady w rozwoju płodu.

Bakuchiol pozyskuje się z należącej do bobowatych rośliny Psoralea corylifolia L. Występuje ona Indiach, Chinach i Azji Południowo-Wschodniej. Jest wykorzystywana w chińskiej i hinduskiej medycynie ludowej.

Od niedawna bakuchiol stosuje się jako zamiennik retinolu. On również zapobiega przebarwieniom skóry, zmianom trądzikowym czy zmarszczkom. Ponadto wspomaga zachowanie pierwotnej konsystencji preparatów. Wydaje się, że prawie nie wywołuje skutków ubocznych; kosmetyki z bakuchiolem uchodzą za hipoalergiczne.

Prace wskazujące na działanie alergiczne

Doniesień naukowych nt. bakuchiolu nie ma zbyt dużo. Wśród nich tylko 2 prace wskazywały na działanie alergiczne.

W 2019 r. opisano przypadek 33-latki, która przez rok donosiła o swędzeniu i zmianach skórnych na powiekach, a także w okolicy szyi i ust. Ponieważ stosowała wyłącznie produkty hipoalergiczne, uważała, że dolegliwości mają związek z dietą. Dopiero testy wykazały, że uczulająco działa bakuchiol z kosmetyku.

W drugim przypadku po zastosowaniu kremu przeciwzmarszczkowego u 23-latki wystąpiły zmiany skórne na powiekach. Gdy przeprowadzono badania, okazało się, że jedynym czynnikiem uczulającym jest bakuchiol z kosmetyku. Oprócz tego autorzy omawianej pracy przeprowadzili testy kremu na 10-osobowej grupie kontrolnej. W tym przypadku nie zaobserwowano żadnych zmian na skórze.

Nowa metoda chromatograficzna

Chemiczka ma rozbudowane, kilkuetapowe plany. Chciałabym opracować nowe, czułe, selektywne i szybkie metody chromatograficznego oznaczania bakuchiolu w kosmetykach. [...] Kremy mają konsystencję emulsji i w tej postaci nie mogą być wprowadzone do chromatografu. W związku z tym zastosuję ekstrakcję kremów rozpuszczalnikami (acetonitryl, metanol, dichlorometan, chloroform, octan etylu), dzięki czemu bakuchiol przechodzi do fazy ciekłej i w tej postaci jest poddawany analizie – tłumaczy dr hab. Chwatko.

Opracowana metoda umożliwi śledzenie jego zawartości w już dostępnych na rynku produktach i określenie krótko- oraz długoterminowej trwałości tego związku w kosmetykach. Chcę także sprawdzić, jak zachowuje się on w różnych warunkach - czy pozostaje w niezmienionej formie, czy ulega on przemianom, które mogą wpływać na naszą skórę, wywołując reakcje alergiczne - precyzuje.

Kontrola jakości produktów trafiających na rynek

Rezultaty badań będą przydatne zarówno dla użytkowników kosmetyków, jak i dla producentów preparatów z bakuchiolem. Nowa metoda chromatograficzna pozwoli kontrolować jakość produktów komercyjnych. Wg specjalistów, narzędzie analityczne może trafić do laboratoriów kontroli jakości firm kosmetycznych oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej czy Inspekcji Handlowej.

bakuchiol wegański retinol retinol retinoidy witamina A Grażyna Chwatko