Trudno oszczędzać dla obcego

Ludzie wybierają natychmiastową nagrodę czy konsumpcję zamiast długoterminowych celów finansowych, ponieważ mają problem z poczuciem łączności z własnym przyszłym ja (Journal of Consumer Research).

Na chęć zrzeczenia się pieniędzy teraz i poczekania na przyszłe korzyści silnie wpływa to, jak bardzo czujemy się związani ze swoim przyszłym ja, które ostatecznie skorzysta z oszczędzanych przez nas środków – opowiadają Daniel M. Bartels z Columbia Business School i Oleg Urminsky z Uniwersytetu Chicagowskiego.

Kiedy myślimy o oszczędzaniu pieniędzy na przyszłość, osoba, którą sobie wyobrażamy, wydaje się inna od kogoś, kim jesteśmy obecnie. Ludzie mają zaś kłopot z poświęcaniem się w teraźniejszości dla obcego z przyszłości.

W ramach eksperymentu studenci odczytywali jedno z dwóch opowiadań. Pierwsze sugerowało, że ich tożsamość w pełni się już ukształtowała i nie zmieni się po uzyskaniu magisterium. Drugi tekst sugerował, że po ukończeniu studiów ich tożsamość może się zmienić. Kiedy badanym powiedziano, że ukończenie studiów doprowadzi do zmiany tożsamości, wspominali, że czuli się mniej powiązani ze swoim przyszłym ja. Osoby, które myślały o zmianach w tożsamości, stały się także bardziej niecierpliwe, wybierając mniej wartościowe bony prezentowe do wcześniejszego wykorzystania, a nie bardziej wartościowe bony wymagające czekania przez rok.

W drugim eksperymencie psycholodzy poprosili ochotników o ocenę poczucia łączności i podobieństwa między obecnym a przyszłym ja. Trzy tygodnie później mieli oni wybrać między dwoma bonami. Ci, którzy czuli się bardziej związani z przyszłym ja, dokonywali bardziej cierpliwych wyborów i wykazywali większą wolę poczekania na cenniejszy bon.

Naukowcy zaznaczają, że w świetle uzyskanych wyników bez obaw można stwierdzić, że nie zawsze rozrzutność jest skutkiem braku samodyscypliny czy nieopanowania zasad ekonomii. W grę wchodzi też bowiem brak rozeznania w trwałych aspektach ja.

ja tożsamość łączność podobieństwo oszczędzanie Daniel M. Bartels Oleg Urminsky