Mikroskopia i badania izotopowe ujawniły tajemnice skrywane przez zdobione strusie jaja sprzed ok. 5 tys. lat

Międzynarodowy zespół przybliżył się do wyjaśnienia tajemnicy, jaką owiane są handel i produkcja zdobionych jaj strusich ok. 5 tys. lat temu. Jak podkreślają naukowcy, na długo przed pojawieniem się sławnych jaj Fabergé elity cywilizacji śródziemnomorskich zachwycały się w epokach brązu i żelaza pięknymi jajami strusimi.

Ekipa pod kierownictwem dr Tamar Hodos z Uniwersytetu w Bristolu badała jaja strusie z kolekcji Muzeum Brytyjskiego. Dzięki skaningowemu mikroskopowi elektronowemu dr Caroline Cartwright mogła zdobyć informacje na temat składu chemicznego i wskazać pochodzenie jaj. Drobne ślady dostarczyły wskazówek związanych z ich produkcją.

System produkcji zdobionych strusich jaj był o wiele bardziej skomplikowany, niż to sobie wyobrażaliśmy. Znaleźliśmy dowody sugerujące, że świat starożytny był silniej skomunikowany, niż sądziliśmy.

Śródziemnomorskie strusie pochodziły ze wschodniego regionu basenu Morza Śródziemnomorskiego i z Afryki Północnej. Za pomocą wskaźników izotopowych byliśmy w stanie odróżnić jaja składane w różnych strefach klimatycznych (chłodniejszej, wilgotniejszej i gorętszej, bardziej suchej). Najbardziej zaskakujące było dla nas to, że jaja z jednej strefy występowały też w drugiej, co wskazywało na intensywny handel.

Dr Hodos i pozostali autorzy artykułu z pisma Antiquity uważają, że jaja były podbierane dzikim ptakom (mimo dowodów, że w owym okresie strusie były trzymane w niewoli). Nie było to w żadnym razie zwykłe polowanie na jaja; strusie bywają bardzo niebezpieczne, dlatego podbieranie im jaj nie należało do łatwych zadań.

Odkryliśmy, że jaja potrzebują czasu, by wyschnąć przed rzeźbieniem i dlatego wymagają bezpiecznego magazynu. Ma to swoje ekonomiczne implikacje, ponieważ przechowywanie oznacza długoterminową inwestycję, a to, w połączeniu ze wspomnianym ryzykiem, podwyższa luksusową wartość jaj.

Naukowcy dodają, że opisywane badanie jest częścią projektu dot. starożytnych towarów luksusowych - Globalising Luxuries. Oceniamy nie tylko to, jak towary luksusowe niegdyś wytwarzano, ale i jak były one wykorzystywane przez różnych ludzi.

Hodos i inni zmienili podejście do zagadnienia jaj, gdyż wcześniejsze badania nad dekorowanymi jajami strusimi koncentrowały się na technikach zdobniczych oraz ikonografii, by w ten sposób scharakteryzować producentów, warsztaty i szlaki handlowe. Na tej zasadzie zrównywano styl zdobienia z tożsamością kulturową i lokalizacją geograficzną. To problematyczne, gdyż rzemieślnicy byli mobilni i służyli zagranicznym mecenasom z rodzin królewskich.

jaja strusie zdobienie produkcja Afryka Północna Morze Śródziemne Tamar Hodos Caroline Cartwright