Podkarpacie: na leśnej łące odkryto spore stanowisko narażonej na wyginięcie paproci

| Nauki przyrodnicze
Łukasz Krzakiewicz, Lasy Państwowe

W Nadleśnictwie Kołaczyce (Leśnictwo Odrzykoń), w okolicach wsi Wojkówka odkryto ponad 100 okazów nasięźrzału pospolitego (Ophioglossum vulgatum), paproci rzadkiej na Podkarpaciu. Dość trudny do wypatrzenia w terenie gatunek  zidentyfikował pracownik Bieszczadzkiego Parku Narodowego Tadeusz Kwolek. Poinformował o tym służbę leśną.

Łukasz Krzakiewicz, Lasy Państwowe

Jak podkreślają leśnicy, teren odkrycia wchodzi w skład obszaru NATURA 2000 "Łąki nad Wojkówką". Obecnie trwają tam prace związane z aktywną ochroną gatunków ciepłolubnych.

Pan Tadeusz odnalazł trzy okazy w ubiegłym tygodniu, po czym umówiliśmy się na spotkanie w terenie, by oznaczyć miejsce występowania cennej rośliny. Przeglądając łąki, stwierdziliśmy, że osobników jest dużo więcej; w dwóch grupach dało się naliczyć około 100 okazów różnej wielkości. Dokładną inwentaryzację wykonamy w późniejszym terminie, po osiągnięciu pełnego wzrostu roślin. W tym roku miejsce występowania okazów nie będzie koszone, aby nie uszkodzić roślin przed wydaniem przez nie nasion - wyjaśnia leśniczy Łukasz Krzakiewicz z Nadleśnictwa Kołaczyce.

Jak dodaje odkrywca, ponad 100 osobników tej paproci to liczebność zapewniająca trwałość stanowiska. Należy przy tym pamiętać, że nasięźrzał jest reliktem flory paleozoicznej. W Polsce to gatunek rzadko spotykany, narażony na wyginięcie. Od 2004 r. jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, dlatego działania na rzecz ochrony jego siedlisk mają ogromne znaczenie.

Oprócz O. vulgatum na terenie łąk nad Wojkówką rosną, m.in.: pięciornik wyprostowany, goryczuszka orzęsiona, chaber driakiewnik, wilczomlecz sosnka i storczyk podkolan biały.

Niegdyś nasięźrzał uznawano za roślinę miłosną. Etnobotanicy uważają, że podanie o kwiecie paproci wywodzi się ze starego obyczaju smarowania się przez kobiety liśćmi tej rośliny. Zabieg ten miał zwiększyć atrakcyjność. Magiczne działanie paproci wzmacniało zaś wypowiedzenie zaklęcia:

Nasięźrzale, nasięźrzale,
Rwę cię śmiale,
Pięcią palcy, szóstą dłonią,
Niech się chłopcy za mną gonią;
Po stodole, po oborze,
Dopomagaj, Panie Boże.

nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum Nadleśnictwo Kołaczyce Wojkówka stanowisko