Samolubny pieniądz

Pieniądze zachęcają do wytężonej pracy, ale promują również samolubne zachowanie. Myślenie tylko i wyłącznie o pieniądzach powoduje, że ludzie są mniej skłonni do pomagania innym.

Osoby samowystarczalne mocno koncentrują się na osobistych celach, a pieniądze są z nimi związane poznawczo i mentalnie. To pozwala im pracować bardziej efektywnie, bez konieczności i potrzeby korzystania z pomocy drugiej osoby — mówi dr Kathleen D. Vohs, zajmująca się psychologią konsumenta na University of Minnesota.

Vohs i jej zespół przeprowadzili serię eksperymentów, by sprawdzić, jak pieniądze wpływają na ludzkie zachowanie. W warunkach laboratoryjnych na różne sposoby przypominano wolontariuszom o pieniądzach, np. pokazując słowa kojarzone z nimi (pensja itp.) czy ustawiając w polu widzenia wygaszacze ekranu albo plakaty o podobnej treści. Badacze zastosowali więc procedurę tzw. primingu podprogowego. Priming zwiększa prawdopodobieństwo wykorzystania określonej kategorii poznawczej w procesach percepcyjnych oraz myślowych. Dzieje się tak, ponieważ wielokrotnie eksponuje się bodźce zaliczane do wybranej kategorii (tutaj pieniądze) bądź bodźce semantycznie/afektywnie powiązane z tą kategorią (w naszym przypadku pensję).

Po takim przygotowaniu badani wykonywali różne zadania niepowiązane z pieniędzmi, ale pozwalające ocenić ich funkcjonowanie w sytuacjach społecznych.

Kiedy ludzie koncentrują się, nawet nieświadomie, na pieniądzach, trudno im poprosić o pomoc, gdy trafią na trudne lub niemożliwe do ukończenia zadanie. Usiłują poradzić sobie sami. Ostatecznie decydują się na ten krok, ale zajmuje im to więcej czasu niż pozostałym. Mniej chętnie pomagają też innym. Wykazano to za pośrednictwem zaaranżowanej sytuacji. Kiedy przechodząca przez laboratorium osoba upuszczała pudełko z ołówkami, "materialiści" podnosili mniejszą ich liczbę od wolontariuszy z grupy kontrolnej.

Samo przypomnienie pojęcia zmieniało ludzi w kapitalistów — uważa Drazen Prelec, niezaangażowany w badania psycholog z MIT. Vohs podkreśla, że zachowując się w opisywany sposób, uczestnicy eksperymentu nie zdawali sobie z tego sprawy.

Jeśli pracodawca chce, by jego podwładni koncentrowali się na wykonywanych zadaniach, powinien stale przypominać im o pieniądzach. Nie może wtedy jednak liczyć, że będą ze sobą współpracować...

pieniądze samolubne zachowanie priming