W Aszkelonie odkopano największą bazylikę w Izraelu. Powstała za czasów Heroda

| Humanistyka
Israel Antiquities Authority

W Parku Narodowym Tel Aszkelon odkopano pozostałości po największej bazylice w Izraelu. Monety z czasów Heroda Wielkiego znalezione w dolnej warstwie posadzki tej starożytnej struktury świadczą o tym, że bazylika powstała w czasach rządów jednego z największych budowniczych, jaki kiedykolwiek rządził w tym kraju. Historyk Józef Flawiusz wspomina w swoich pismach o budowaniu przez Herodota miasta Aszkelon, wymienia fontanny, łaźnie i sale z kolumnadami. Teraz lepiej rozumiemy jego dzieła, mówią dyrektorzy wykopalisk.

Israel Antiquities Authority Israel Antiquities Authority Israel Antiquities Authority

W czasach rzymskich życie publiczne w Aszkelonie i innych miastach koncentrowało się wokół bazyliki, publicznego budynku stojącego przy forum. Bazylika spełniała liczne funkcje. Była halą targową, sądem, miejscem ceremonii religijnych, spotkań towarzyskich i przedstawień teatralnych.

Bazylika w Aszkelonie jest największym tego typu budynkiem na terenie całego Izraela. Imponująca konstrukcja ma 115 metrów długości i 34 metry szerokości. Składa się z dużej nawy głównej i dwóch bocznych. Główna nawa otoczona była kolumnami o wysokości 13 metrów, na których wspierał się dach. Podłoga i ściany bazyliki zostały wybudowane z marmuru. Przez wiele lat w tym miejscu znajdowano marmur. Dotychczas wydobyto niemal 200 marmurowych elementów ważących setki ton. To, co znaleziono, wskazuje, jak wspaniałym budynkiem musiała być bazylika.

Marmur przywożono z Azji Mniejszej drogą morską. Aszkelon był w tym czasie słynnym tętniącym życiem miastem handlowym. Wśród pozostałości bazyliki znaleziono kapitele kolumn bogato zdobione motywami kwiatowymi. Na niektórych wyrzeźbiono rzymskie orły. W rogach budynku kapitele miały kształt serca. Już przed 100 laty brytyjscy archeolodzy znaleźli w tym miejscu wielkie posągi, w tym posąg Nike, bogini zwycięstwa, podtrzymywany przez boga Atlasa niosącego glob ziemski. Znaleziono też posąg Izydy przedstawionej jako Tyche, opiekunkę miast, boginię niosącą Aszkelonowi pomyślność.

Wiemy, że w II i III wieku, za rządów dynastii Sewerów, bazylika została odrestaurowana, dodano do niej marmurowe elementy i wybudowano przylegający do niej niewielki teatr, odeon. Wspaniała budowla legła w gruzach podczas trzęsienia ziemi w 363 roku. Jego ślady do dzisiaj widać na podłodze. Po trzęsieniu bazylikę opuszczono. W czasach kalifatów Abbasydów i Fatymidów, czyli pomiędzy VIII a XII wiekiem, obszar ten był wykorzystywany jako region przemysłowy. Powstało tam różne inne budynki, a kolumny i kapitele wykorzystano do wznoszenia ścian innych budynków. Dysponujemy też świadectwami z okresu ottomańskiego, z których wynika, że marmury bazyliki zostało pocięte i wykorzystane do ułożenia powierzchni utwardzonych, a co piękniejsze elementy architektoniczne wykorzystano w innych budynkach.

Park Narodowy Tel Aszkelon to jedno z najważniejszych miejsc archeologicznych w Izraelu. Obecnie budowana jest tam ścieżka edukacyjna o długości 2 kilometrów, która będzie przechodziła przez najważniejsze miejsca parku. Goście będą mogli zobaczyć m.in. najstarszą na świecie kanaanejską bramę w kształcie łuku, starożytne studnie, bazylikę Heroda Wielkiego, odeon oraz mury wzniesione przez krzyżowców.

Aszkelon był najstarszym i największym portem Kanaanu. Pierwsze ślady osadnictwa w tym miejscu liczą sobie około 8000 lat. Kananejczycy wybudowali tam wielkie miasto, o którym wspominają egipskie źródła. Później Aszkelon należał do Filistynów, Izraelitów, został splądrowany przez Scytów i walczył z Babilończykami Nabuchodonozora II. Miasto zdobyły wojska Aleksandra Wielkiego, stanowiło część Imperium Romanum, a biskupi z Aszkelonu brali udział w soborze nicejskim I czy konstantynopolitańskim I.

Aszkelon był jednym z ostatnim bizantyjskich miast, które uległo muzułmanom oraz świadkiem bitwy z 1099 roku, kiedy to krzyżowcy pokonali armię fatymidów śpieszącą z odsieczą Jerozolimie. Z czasem fatymidzi uczynili Aszkelon najważniejszym pogranicznym fortem. Nie na wiele się to zdało, bo trzy lata później krzyżowcy Baldwina III Jerozolimskiego zdobyli miasto.
Później Aszkelon był kilkukrotnie jeszcze zdobywany i niszczony. Najpierw w 1191 roku na rozkaz Saladyna, a kres starożytnej i średniowiecznej historii miasta położył sułtan Bajbarz z dynastii mameluków, który nakazał jego zniszczenie w 1270 roku.

Aszkelon bazylika Herod