Chiny zbudowały unikatowy laser na wolnych elektronach

| Technologia
Chińska Akademia Nauk, ZHANG Weiqing

Chiny dołączyły do elitarnego klubu krajów posiadających laser na swobodnych elektronach (FEL). Takie urządzenia emitują światło w zakresie od podczerwieni do dalekiego ultrafioletu i są uznawane za źródło światła 4. generacji. W porównaniu z synchrotronami - źródłami światła 3. generacji - lasery na wolnych elektronach pozwalają na uzyskanie 1000-krotnie większej intensywności. Takie lasery są stosowane do obrazowania w skali atomowej w takich naukach jak biologia, chemia, fizyka czy medycyna.

Laser na wolnych elektronach został wynaleziony w 1971 roku przez Johna Madeya z Uniwersytetu Stanforda. Od około 10 lat wiele ośrodków naukowych stara się zbudować takie urządzenie.

Chiński Dalian Coherent Light Source to wyjątkowy instrument. Jest to jedyny duży laser pracujący z zakresie światła zwanym nadfioletem próżniowym (10-200 nm). Jak mówi chemik Yang Xueming, większość współczesnych FEL generuje światło o długości fali sięgającej 0,1 nanometra. Jest ono idealne do badania skrystalizowanych białek i ciał stałych. Jednak fale takie są 'twarde' i rozbijają molekuły gazów. Chiński FEL pracuje w zakresie 50-150 nm, promień światła jest 'miękki", dzięki czemu pozwala na wykrywanie molekuł i atomów w gazach. Laser z Dailan posłuży do badań procesów spalania, pozwoli sprawdzić, jak biomolekuły zachowują się w gazach i jakie reakcje zachodzą na styku ciała stałego i gazu. Pozwoli też na przeprowadzenie bardziej praktycznych eksperymentów, np. na zbadanie, w jaki sposób w pekińskim smogu tworzą się i rozpadają aerozole.

Z chińskiego FEL chcą korzystać naukowcy z całego świata, którzy już ustawili się do niego w kolejce. Tymczasem Państwo Środka nie powiedziało ostatniego słowa. Szanghajski Instytut Fizyki Stosowanej planuje budowę własnego FEL generującego 'twarde' promienie X.

W maju 2012 roku podpisano umowę, w ramach którego w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Świerku ma powstać POLFEL, polski FEL.

Chiny Dalian Coherent Light Source laser na wolnych elektronach FEL