Copernicus Festival – tajemnicze zjawisko geniuszu

Już 18 maja rusza druga edycja Copernicus Festival, poświęcona fenomenowi genialności. Geniusz to nie tylko wybitnie utalentowany artysta czy naukowiec, ale przede wszystkim tajemnicze zjawisko. Odbywające się w ramach festiwalu wykłady, debaty, spotkania, koncerty, wystawy i  projekcje filmów zobrazować mają przejawy geniuszu w różnorodnych sferach rzeczywistości.

Zaproszeni gości spróbują odpowiedzieć na pytanie jak opisać i wyjaśnić geniusz z perspektywy dziedzin, w których są ekspertami. Czy geniusz to kwestia inteligencji i zdolności, czy raczej osobowości i pracy? Jak działają wyobraźnia i intuicja? Jak powstają arcydzieła i dokonywane są przełomowe odkrycia?

Program festiwalu będzie podzielony na kilka pasm. Przede wszystkim ponownie pojawią się cykle, które cieszyły się największą popularnością w czasie pierwszej edycji:
Wykłady Gwiazd – wykłady światowej renomy naukowców i znanych pisarzy. W tym roku wśród gości Copernicus Festival pojawią się:
George Ellis – profesor matematyki stosowanej z Uniwersytetu Kapsztadzkiego, autor ponad 500 artykułów naukowych i wielu książek dotyczących teorii względności i kosmologii, w tym – wspólnie ze Stephenem Hawkingiem – „The Large Scale Structure of Space-Time”. Laureat Nagrody Templetona.
Anna Wierzbicka – profesor językoznawstwa z Australijskiego Uniwersytetu Narodowego. Znana jest szczególnie dzięki pracom z dziedziny semantyki, pragmatyki i językoznawstwa międzykulturowego. Stworzyła teorię naturalnego metajęzyka znaczeniowego, dzięki czemu zainicjowała odkrycie wspólnych dla wszystkich języków znaczeń elementarnych wyrazów.
Tetsuro Matsuzawa – dyrektor Instytutu Badań nad Prymatami na Uniwersytecie w Kioto. Znany jest szczególnie z badań nad inteligencją i pamięcią szympansów. Prof. Matsuzawa nauczył swą podopieczną szympansicę Ai posługiwać się mową migową, a także liczyć.
Jacek Dukaj – polski pisarz science-fiction. Wielokrotny laureat Nagrody im. Janusza A. Zajdla, nominowany do Paszportu „Polityki”, a także do Nagrody Literackiej Nike, laureat Nagrody Kościelskich i Europejskiej Nagrody Literackiej. Autor m.in. „Lodu”, „Wrońca” i „Perfekcyjnej niedoskonałości”.
Podczas Festiwalu spotkać też będzie można jego Dyrektora Programowego Michała Hellera – profesora nauk filozoficznych, specjalizującego się w filozofii przyrody, fizyce, kosmologii relatywistycznej oraz relacji nauka-wiara.

Śniadania Mistrzów – spotkania z wybitnymi naukowcami, podczas których w mniej formalnej atmosferze będzie można zadać im pytania o ich pracę i pasje. Gośćmi Śniadań będą:
Jan Strelau – profesor psychologii, członek Polskiej Akademii Nauk, znany z badań nad temperamentem, laureat Nagrody FNP („polskiego Nobla”).
Ryszard Tadeusiewicz – automatyk i informatyk, profesor nauk technicznych, członek Polskiej Akademii Nauk, trzykrotny rektor Akademii Górniczo-Hutniczej.
Jan Woleński – filozof analityczny, logik i epistemolog, teoretyk prawdy oraz filozof języka, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, uważany za kontynuatora myśli szkoły lwowsko-warszawskiej.
Katarzyna Chałasińska-Macukow – profesor nauk fizycznych, rektor Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2005–2012.
Ryszard Nycz – teoretyk i historyk literatury, pracownik Instytutu Badań Literackich PAN, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Lekcje Czytania – skierowane do licealistów spotkania, podczas których będą oni mogli porozmawiać o nauce z autorami i tłumaczami książek popularnonaukowych. Tegoroczne lekcje dotyczyć będą miedzy innymi książek: „Bonobo i ateista” Fransa de Waala i „Dźwignie wyobraźni” Daniela Dennetta.

Nauka Czytania – spotkania z dziećmi poświęcone tropieniu wątków naukowych w znanych bajkach dla dzieci. Chcemy porozmawiać z dziećmi o tym, czym jest osobowość na przykładzie bohaterów cyklu o Muminkach, zastanowić się nad logiką na podstawie „Alicji w Krainie Czarów” oraz zapoznać najmłodszych ze sposobami komunikowania się zwierząt na przykładzie książek o doktorze Dolittle.

Warsztaty – spotkania, podczas których festiwalowi goście będą się mogli przyjrzeć „nauce w działaniu”, choćby temu, jak przeprowadza się eksperymenty psychologiczne czy też jakimi sposobami można badać ludzki mózg. W ramach festiwalu odbędą się też warsztaty winiarskie i literackie.

Pasmo Filmowe – w którym oglądać będziemy takie filmy fabularne i dokumentalne jak „Czy Noam Chomsky jest wysoki czy szczęśliwy?”, „Internet’s Own Boy” czy „Amadeusz”.

Debaty Główne – dyskusje wieczorne, poświęcone ciekawym problemom naukowo-filozoficznym. Wraz z Markiem Krajewskim rozważymy możliwość dokonania zbrodni „doskonałej”, Andrzeja Olechowskiego spytamy o geniusz władzy, a prof. Jerzy Stelmach, prof. Czesław Nosal, prof. Bartosz Brożek i ks. prof. Michał Heller zastanowią się, czy czasy geniuszy się skończyły.

Pojawią się również nowe cykle:

Dwie Księgi – spotkania z autorami serii książeczek poświęconych relacjom nauki i duchowości m.in. prof. Michałem Hellerem.
Inventio – prezentacje wynalazków i nowych technologii m.in. aplikacji Incuvo, sensora Clime oraz drukarek 3D (PIRX One). W ostatni dzień festiwalu budować będziemy maszynę Turinga.
Perceptio – gdzie poza nauką można znaleźć geniusz? Z prof. Ewą Łętowską i Krzysztofem Pawłowskim porozmawiamy o prawie i operze, z Michałem Okoński, Rafałem Stecem, Rafałem Ulatowskim i Tomaszem Pasiecznym podyskutujemy kto jest lepszy – Messi czy Ronaldo, z prof. Piotrem Szarotą i prof. Ewą Kuryluk odwiedzimy dawny Wiedeń w poszukiwaniu genius loci, a z prof. Janem Andrzejem Kłoczowskim i prof. Karolem Tarnowskim przyjrzymy się natchnieniu religijnemu.

KONCERTY

Inauguracją Festiwalu będzie recital fortepianowy ukraińskiego pianisty Aleksandra Gawrylyuka, w hołdzie dla Józefa Hofmanna w Filharmonii Krakowskiej w dniu 18 maja 2015 o godz. 20.00.
Aleksander Gawrylyuk, zwany niekiedy współczesnym Horowitzem pochodzi z Charkowa na Ukrainie. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku siedmiu lat, pierwszy koncert zagrał jako dziewięciolatek. W latach 1998-2006 mieszkał i studiował w Sydney w Australii. Zwycięzca konkursu w Senigali we Włoszech (1996) i IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny w Hamamatsu w Japonii (2000). Jest laureatem II nagrody (w 1997) i złotego medalu (w 1999) na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym Pamięci Vladimira Horowitza w Kijowie. Co roku koncertuje w Suntory Hall i Tokyo Opera City Hall. W Japonii nagrał dwie swoje pierwsze płyty CD. W 2005 roku zwyciężył w XI Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Artura Rubinsteina w Tel Awiwie, zdobywając I nagrodę, złoty medal i nagrodę za najlepsze wykonanie koncertu klasycznego. Koncertował także w Australii, m.in. w „Stars of the Future” w Government House, na festiwalach Rachmaninowa i Prokofiewa, w Sydney Opera House, dla radia ABC Classic FM i telewizji ABC i SBS. Gościł w USA (Miami Piano Discoveries Festival, koncert w Salt Lake City dla 17 tysięcznej widowni), Europie (recitale na Klavier Festival Ruhr i na 56. Festiwalu Chopinowskim w Dusznikach Zdroju). W 2007 roku zadebiutował w Moskwie koncertem na Kremlu, a następnie z Rosyjską Orkiestrą Narodową pod dyrekcją Vladimira Spivakova w Wielkiej Sali Konserwatorium Moskiewskiego. Grał z Izraelską Filharmonią, Sydney Symphony, Melbourne Symphony, Western Australia Symphony, Tokyo Symphony, Osaka Philharmonic, Filharmonią Narodową, współpracując m.in. ze Spivakovem, Segerstamem, Fedoseyevem, Gruppmanem, Ettingerem.

Fenomenowi geniusza i genialności w muzyce poświęcone zostanie wydarzenie zaplanowane na trzeci wieczór Festiwalu - koncert, którego bohaterami będą Mozart i Salieri. Film Milosa Formana "Amadeusz" jest tutaj dla nas pretekstem do głębszego namysłu nad kondycją człowieka i jego relacją do Boga. Film ten nie jest bowiem biografią Mozarta lecz w swojej najgłębszej warstwie przywołuje biblijną opowieść o Kainie i Ablu. Amadeus, ten który jest umiłowany przez Boga, pada ofiarą zazdrości i zawiści Kaina - Salieriego. W trakcie koncertu o tajemnicy Kaina i Abla, relacji geniusza i zwykłego człowieka, opowiedzą publiczności dwaj wybitni profesorowie: Jerzy Vetulani, neurobiolog i Dariusz Czaja, antropolog kultury. Ich wypowiedzi ilustrowane będą kompozycjami Mozarta i Salieriego, wykonywanymi przez chór i orkiestrę Capelli Cracoviensis. W programie koncertu znajdą się utwory świeckie i religijne: SALIERI Sinfonia Veneziana (3 części) MOZART Sinfonia A-dur (4 części) SALIERI Salve Regina MOZART Ave verum
Koncert odbędzie się w środę, 20 maja o godz. 20.30 w Bazylice św Trójcy oo. Dominikanów w Krakowie.

Fisz Emade Bonowicz „Nowe neuronalne pętle”
Nieoczywiste spotkanie muzyczno-literackie braci Waglewskich i nominowanego do Nike i Nagrody im. Szymborskiej poety Wojtka Bonowicza w piątek, 22 maja o 22.00 w Forum Przestrzenie.

Festiwalowi towarzyszą też Wystawy: wystawa rzeźb Stanisława Cukra zatytułowana „Bóg i Forma”, której wernisaż odbędzie się 20 maja o 18:00 w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha oraz wystawa pt. „Ręka geniusza – Józef Hofmann”, której wernisaż odbędzie się 18 maja o 16:00 w Galerii Krakowskiej.

IDEA I ORGANIZATORZY
Nauka to jedna z najbardziej fascynujących przygód ludzkości, naznaczona zmaganiami z tajemnicami przyrody, ale i intelektualną radością poznawania. Rzadko jednak stawiamy sobie pytanie, w jak wielkim stopniu odkrycia naukowe kształtują nasz sposób postrzegania rzeczywistości i jak bardzo wpływają na całość tego, co nazywamy kulturą. Istnieje pokusa, by teorie naukowe przeciwstawiać sztuce i literaturze, gdy tymczasem należą one do rdzenia tradycji Zachodu.
Refleksja nad wzajemnym wpływem koncepcji naukowych, religii, literatury i sztuki – nie tylko poprzez wykłady i dyskusje, ale także projekcje filmów, koncerty i wystawy – pozwoli lepiej zrozumieć złożone powiązania tych dziedzin i zainteresuje szerokie grono odbiorców.

Copernicus Festival wzorowany jest na World Science Festival, który co roku odbywa się w Nowym Jorku, gromadząc najlepszych światowych naukowców i rzesze uczestników. Kraków jest doskonałym miejscem na organizację podobnego wydarzenia w Europie – łączy się w nim wszak nauka na najwyższym poziomie z bogatym życiem artystycznym i długą tradycją głębokiej refleksji filozoficznej i teologicznej.

Inicjatorami Copernicus Festival są Fundacja Tygodnika Powszechnego oraz Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych. Partnerem strategicznym festiwalu jest „Tygodnik Powszechny”. Wspólne działanie tych instytucji, przy jednoczesnym zaangażowaniu w przedsięwzięcie Miasta Kraków, gwarantuje organizację festiwalu na najwyższym światowym poziomie.

Copernicus Festival 2015