W Pałacu Radziwiłłów w Nieborowie można oglądać niewystawiany w Polsce od 133 lat obraz Henryka Siemiradzkiego

| Humanistyka
Muzeum Narodowe w Warszawie, Oddział Muzeum w Nieborowie i Arkadii

Od 13 czerwca w Pałacu Radziwiłłów w Nieborowie prezentowany jest obraz Henryka Siemiradzkiego "Chopin w salonie księcia Antoniego Radziwiłła w roku 1829". Dzieło zostało wypożyczone z prywatnej kolekcji w Nowym Jorku; starania o sprowadzenie trwały ponad rok. Po raz ostatni polska publiczność mogła je podziwiać w Krakowie w 1888 r.

Historia obrazu

"Chopin w salonie księcia Antoniego Radziwiłła w roku 1829" powstał w 1887 r. na zamówienie Karola Kozłowskiego, poznańskiego wydawcy, pedagoga i literata. Radziwiłłowie zostali właścicielami 5 lat później, bo kupili to dzieło od innego kolekcjonera. I od tego momentu obraz znajdował się [...] w Paryżu. Nie wiemy, co się z nim działo podczas wojny, nie wiemy, co się z nim działo w połowie XX w. Wiemy, że w 1998 r. był wystawiony na aukcji w Sotheby's w Nowym Jorku i tam został zakupiony przez Johna Radziwiłła, obecnego właściciela - ujawniła kuratorka Monika Antczak w rozmowie z Romanem Czejarkiem ("Podróże Czejarka").

 

Powrót obrazu do kraju to historyczne wydarzenie. To dzieło, o którym dużo się mówi i pisze, a które właściwie nie było przez nikogo w kraju widziane. Trudno odtworzyć całą historię [obrazu]. Odnalazł się dopiero w 1998 r. na aukcji w Nowym Jorku, gdzie został zakupiony przez Johna Radziwiłła, dzięki którego uprzejmości udało się sprowadzić obraz do Polski – podkreśliła cytowana przez PAP Antczak.

Możność obejrzenia obrazu w pałacowych wnętrzach (w sali weneckiej) to gratka dla muzealników i badaczy twórczości Siemiradzkiego, ponieważ dotąd znany był jedynie z reprodukcji cyfrowych.

Publiczność będzie mogła zobaczyć obraz od 13 czerwca do 31 sierpnia br. Pokaz obrazu jest realizowany przez Muzeum w Nieborowie i Arkadii oraz Fundację Trzy Trąby. Później, do 14 listopada, płótno będzie prezentowane na Zamku Królewskim w Warszawie.

To jedyne takie przedstawienie w twórczości Siemiradzkiego

Obraz zajmuje wyjątkowe miejsce w twórczości malarza ze względu na polską tematykę, mocno odbiegającą od antycznych inspiracji Siemiradzkiego. Malarz uchwycił scenę koncertu Fryderyka Chopina, który w 1829 r. miałby odbyć się w jednej z posiadłości księcia Antoniego Henryka Radziwiłła (1775-1833). Choć kompozytor bywał u Radziwiłłów w Antoninie, Berlinie i Poznaniu, jest to jednak scena wykreowana.

Muzeum Narodowe w Warszawie, Oddział Muzeum w Nieborowie i Arkadii

O ciepłych relacjach łączących Chopina z rodziną Radziwiłłów dowiadujemy się z jego korespondencji. Wiedział o tym również Siemiradzki, dla którego inspiracją przy komponowaniu obrazu stała się wydana w 1873 r. pierwsza biografia poświęcona Chopinowi autorstwa Marcelego Antoniego Szulca. Autor biografii w jednym z rozdziałów zamieścił opis zdarzenia, którego plastyczne odwzorowanie widzimy właśnie na obrazie Siemiradzkiego - napisano na stronie internetowej Pałacu Radziwiłłów w Nieborowie.

Chcąc jak najlepiej przedstawić scenę, malarz posługiwał się dostępną ikonografią osób, które miały się znaleźć na obrazie. W centralnej części swojej kompozycji umieścił gospodarza domu, księcia Antoniego Henryka Radziwiłła i jego córkę Elizę. Wśród postaci można rozpoznać żonę księcia Antoniego - Luizę Hohenzollern, córkę Wandę, Alexandra von Humboldta - podróżnika, przyrodnika i twórcę nowożytnej geografii, Bernharda Kleina - niemieckiego kompozytora, Carla Ludwiga Bergera - profesora muzyki oraz Rahel Varnhagen von Ense - pisarkę pochodzącą z berlińskiej rodziny żydowskiej, która prowadziła jeden z najsłynniejszych salonów XIX wieku.

Żywa dyskusja krytyków sztuki

Była bardzo żywa dyskusja krytyków sztuki, która zarzucała Siemiradzkiemu jedną rzecz, a mianowicie, że wyeksponował nie Chopina, tylko Radziwiłła. I w tej prasie XIX-wiecznej są bardzo ciekawe opisy. Że [...] ten Chopin jest gdzieś w jakimś półcieniu, że cała uwaga widza skupia się na księciu Antonim Radziwille, że Siemiradzki namalował Chopina z drewnianymi nogami. I Siemiradzki po 4 latach przemalował postać Chopina - ujawniła Romanowi Czejarkowi kuratorka.

Warto dodać, że obraz "Chopin w salonie księcia Antoniego Radziwiłła w roku 1829" od momentu powstania wzbudzał duże zainteresowanie. Nic więc dziwnego, że wielokrotnie pojawiał się na wystawach i był reprodukowany. W 1888 r. nakładem Karola Kozłowskiego powstała fotograwiura.

 

Henryk Siemiradzki Chopin w salonie księcia Antoniego Radziwiłła w roku 1829 obraz pokaz Pałac Radziwiłłów w Nieborowie