Średniowieczna zguba z zamku Kolno
Średniowieczną biżuterię archeolodzy zwykle znajdują w grobach lub w celowo ukrytych skarbach. Ten jednak klejnot – kaszta z ametystem – został odnaleziony w bardzo nietypowym miejscu, w osadach zamkowej fosy, pomiędzy szczątkami mostu. Datowanie wskazuje, że trafił tam między początkiem XIV wieku, a zniszczeniem zamku w 1443 roku.
Pierwsze wzmianki o zamku Kolno (Coln, Callen, Kallen) w Starych Kolniach pochodzą z 1316 roku. Najprawdopodobniej założył go książę legnicko-brzeski Bolesław III. Znajdowała się tutaj strażnica, umiejscowiona na granicy księstw brzeskiego i opolskiego, oraz komora celna nad Stobrawą. Kontrolowała ona spław drewna i transport innych produktów na prawobrzeżnych dopływach Odry.
W 1317 roku książę Bolesław przeniósł komorę celną do Brzegu, by kontrolować tam ruch na Odrze. Znaczenie zamku spadło, więc w 1327 roku książę przekazał go jako allodium (nieruchomość zwolnioną ze zobowiązań feudalnych) jednemu ze swoich wasali, Witkowi ze Smogorzewa. Wiemy, że w 1408 roku jego (prawdopodobnie) wnuk Witko sprzedał go rodowi Blankenstein. Zamek został zdobyty i zniszczony w czasie wojen na Śląsku w dniu 13 lipca i dniach następnych 1443 roku.
Miejsce, w którym stał zamek, stało się w XIX wieku miejscem amatorskich wykopalisk. A w 2009 roku doktor Lech Marek z Uniwersytetu Wrocławskiego i jego zespół rozpoczęli tam archeologiczne badania ratownicze.
Niedawno w ich trakcie trafili na ametyst osadzony w złoconej oprawie ze srebra. Musiał być częścią większego klejnotu, prawdopodobnie broszy lub (co mniej prawdopodobne) diademu bądź korony. Wskazuje to, że zamek w Kolnie – mimo że został przekazany szlachcie o niższym pochodzeniu – wciąż odwiedzały wysokie warstwy społeczne.
Klejnot posiada charakterystyczne cechy międzynarodowego stylu zdobniczego XIII wieku. Widzimy je na przykład w XIII-wiecznej oprawie złotniczej kamei z II wieku, którą użyto w koronie króla Kastylii i Leonu Sancha IV Odważnego, w diademach przechowywanych na Wawelu czy wreszcie w broszy ze skarbu średzkiego. Możemy się tylko domyślać niezadowolenia osoby, której tak cenny klejnot wpadł do fosy podczas przejeżdżania przez most.
Bardzo dziękujemy doktorowi Lechowi Markowi za zdjęcia i pomoc w opisaniu losów kaszty i zamku Kolno.
Komentarze (0)