Potwierdzono znalezienie ciała Ryszarda III

Naukowcy z University of Leicester po wielu miesiącach badań potwierdzili, że szkielet znaleziony we wrześniu ubiegłego roku na terenie należącym niegdyś do franciszkanów to ciało ostatniego króla Anglii z dynastii Plantagenetów - Ryszarda III. Dotychczas był on jedynym władcą Anglii, którego miejsca pochówku nie znano.

Ryszard urodził się 2 października 1452 roku w zamku Fotheringhay położonym w odległości około 50 kilometrów od Leicester. Zginął w 1485 roku podczas bitwy pod Bosworth. To ostatnia znacząca bitwa Wojny Dwóch Róż. Pod tą nazwą znana jest seria wojen dynastycznych, które toczyły się w latach 1455-1485 na terenie Anglii, Walii i Francji. Przeciwko sobie stanęły dwie gałęzie rodu Plantagenetów - Yorkowie (mieli w herbie białą różę) i Lancasterowie (w ich herbie widniała czerwona róża). Oba rody wywodziły się od Edwarda III (rządził w latach 1327-1377) i oba na tej podstawie zgłaszały pretensje do tronu.

Rodzicami Ryszarda byli książę Yorku Richard Plantagenet i lady Cecily Neville. Był 12. z 13 dzieci swoich rodziców. W 1460 roku jego ojciec zginął w bitwie pod Wakefield i Ryszard znalazł się pod opieką swojego 18-letniego brata Edwarda. Rok później Edward został obwołany królem przez Richarda Neville'a, Earla of Warwick. Ten najpoteżniejszy angielski możnowładca zyskał sobie z czasem przydomek "twórcy królów", gdyż najpierw osadził na tronie Henryka VI z rodu Lancasterów, a później zdecydował, że zastąpi go właśnie brat Ryszarda, Edward.

Już w 1464 roku doszło do napięć pomiędzy Edwardem IV a Warwickiem, gdyż król poślubił Elizabeth Woodville, wdowę po jednym z Lancasterów. Napięcia przerodziły się w otwarty konflikt w 1469 roku. Warwick poparł trzeciego z braci, George'a, duke'a Clarence (był siedem lat młodszy od Edwarda i trzy lata starszy od Ryszarda). Edward przegrał bitwę pod Edgecote Moor i wkrótce potem wpadł w ręce Warwicka. Ten jednak go zwolnił gdy stwierdził, że Edward nie jest w stanie rządzić bez jego poparcia.

W 1470 roku Warwick wszczął kolejny bunt przeciwko królowi i zmusił Edwarda oraz Ryszarda do ucieczki do Burgundii. Henryk VI odzyskał tron, ale rzeczywista władza należała do Warwicka i Clarence'a. Rok później, w 1471, Ryszard i Edward wrócili. Ryszard, dowodząc awangardą armii Edwarda, pokonał 14 kwietnia armię Lancasterów pod Barnet (zginął tam syn Henryka VI), a 4 maja zwyciężył w bitwie pod Tewkesbury, w której zginął Warwick. Henryk VI dostał się do niewoli i zmarł w Tower of London.

W 1472 roku Ryszard ożenił się z córką Warwicka, Anne Neville i osiadł na północy Anglii, gdzie rządził w imieniu swojego brata. Edward IV zmarł niespodziewanie 9 kwietnia 1483 roku. Wówczas następcą tronu został 12-letni syn króla, Edward V, a Ryszard został mianowany Lordem Protektorem. Edward i jego brat przenieśli się do Tower of London. Wówczas był to pałac królewski, a nie więzienie. Jednak wkrótce potem małżeństwo Edwarda IV zostało unieważnione, więc Edward V stracił prawa do tronu.

Ryszard koronował się na króla jako Ryszard III, a o obu synach jego brata nikt więcej nie słyszał. Wówczas zaczęła rodzić się legenda "książąt z Tower". Przez długie lata lud wierzył, że Ryszard zamordował obu bratanków, by utorować sobie drogę do tronu. W 1484 roku zmarł jedyny syn Ryszarda i Anny, Edward of Middleham. Królewska para odizolowała się w zamku Nottingham, gdzie przeżywała żałobę. Rok później, 16 marca, zmarła Anna. A 7 sierpnia Henry Tudor wrócił z wygnania w Bretanii, zebrał armię i ruszył na Ryszarda.

Ryszard III był drugim i ostatnim władcą Anglii, który zginął w walce. Zwycięski wódz został królem jako Henryk VII i zapoczątkował dynastię Tudorów.

Po bitwie ciało Ryszarda było wystawiane na widok publiczny, następnie zostało pochowane przez franciszkanów. Mnisi pogrzebali władcę w swoim kościele, a kilka lat później postawili mu pomnik nagrobny. W roku 1534 syn zwycięzcy spod Bosworth, Henryk VIII założył kościół anglikański, ogłosił się jego głową i zerwał stosunki z papiestwem. Król wykorzystał to do rozprawienia się z przeciwnikami politycznymi oraz zdobycia pieniędzy. Skonfiskowano dobra mniejszych klasztorów. Kościół, w którym pochowano Ryszarda III został zburzony, a zakon stracił ziemie. W XVII i XVIII wieku rozrastające się Leicester zajęło tereny należące niegdyś do zakonników, a pozostałości kościoła zniknęły pod nowszą zabudową.

W 1612 roku niejaki Christopher Wren odwiedził burmistrza Leicester Robert Herricka. Wren pozostawił po sobie zapiski, z których dowiadujemy się, że w ogrodzie burmistrza stoi metrowej wysokości kamienna kolumna z wyrytym napisem „Tu leży ciało Ryszarda III, swego czasu króla Anglii“.

W 1711 roku potomkowie Herricka sprzedali posiadłość. W latach 70. XIX wieku znajdujące się tam budynki zburzono, a na ich miejsce postawiono budynki władz miasta. Miejsce, w którym znajdował się ogród burmistrza pozostawało niezagospodarowane do lat 30. lub 40. ubiegłego wieku. Wówczas utwardzono je i z czasem powstał tam parking.

Przez całe wieki Ryszard III cieszył się złą opinią. Historię piszą zwycięzcy, a Tudorom zależało na pognębieniu zwyciężonej dynastii także w pamięci potomnych. Duży wpływ na kształtowanie się ludzkiej świadomości miał William Shakespeare, którego kronika „Ryszard III“ przedstawia władcę w złym świetle. O królu, który panował zaledwie dwa lata, krążyło też wiele niepochlebnych plotek, które jednak nie wytrzymują konfrontacji z pracami historyków.

W 1924 roku powstało Towarzystwo Ryszarda III, którego celem było zmierzenie się z popularnymi wierzeniami dotyczącymi ostatniego Plantageneta. Dzięki jego pracom dowiedzieliśmy się np., że Ryszard III zreformował angielski system prawny, wprowadzając do niego m.in. istotną zasadę mówiącą, że człowiek jest niewinny, póki winy mu się nie udowodni.

Rozpoczęte przed kilkoma miesiącami poszukiwania ciała Ryszarda III zakończyły się sukcesem. Zarówno badania ruin kościoła, jak i samego szkieletu dostarczyły dowodów, iż znaleziono szczątki króla.

Badania szkieletu wykazały, że jest on genetycznie spokrewniony z linią matki Ryszarda III. Kontekst historyczny, w jakim został pochowany, również wskazuje na władcę. Na szkielecie znaleziono w sumie 10 ran. Dwie z nich - na czaszce - mogły być śmiertelne. Jedna została zadana prawdopodobnie mieczem, druga - halabardą. Badania radiowęglowe wykazały, że za życia mężczyzna spożywał dietę wysokobiałkową, w tym dużo owoców morza. To dodatkowe potwierdzenie tożsamości, gdyż wskazuje na przynależność do wyższej warstwy społecznej.

Z doniesień historycznych wiadomo, że Ryszard miał poważną wadę postawy. Potwierdza to też szkielet. Władca cierpiał na bardzo poważną skoliozę i mimo iż jego wzrost określono na 172 cm, to, z powodu tego właśnie skrzywienia kręgosłupa, musiał być znacznie niższy.

Najprawdopodobniej długo po śmierci władcy jego ciału odcięto stopy. Widoczna jest także rana po wbiciu miecza w pośladek, którą zadano prawdopodobnie po to, by znieważyć martwego króla.

Budowa szkieletu wskazuje, że Ryszard był drobnej, niemalże kobiecej, postury. To zgadza się z doniesieniami historycznymi. Brak natomiast śladów "wyschniętego ramienia", o którym pisał Shakespeare. Być może jednak ciało pochowano ze związanymi dłońmi, dlatego oba ramiona wyglądają podobnie.

Ryszard nie doczekał się pogrzebu należnemu osobie o jego pozycji społecznej. Grób był mały, wykopany byle jak, ciała ani nie pogrzebano w trumnie, ani nie przykryto całunem.

Ryszard III ciało Plantagenet król Anglia