Najstarsza ceramika świata wyprzedziła rolnictwo

W jaskini Xianrendong z chińskiej prowincji Jiangxi znaleziono fragmenty najstarszej ceramiki świata. Kocioł sprzed 20 tys. lat służył najprawdopodobniej do gotowania albo warzenia alkoholu.

Odkrycia amerykańsko-chińskiego zespołu zostały opisane w magazynie Science. W ostatnim czasie wiek innych odłamków ze wschodniej Azji oszacowano na ponad 15 tys. lat, co w sumie oznacza, że naukowcy muszą odrzucić dotychczasowe teorie, zgodnie z którymi wynalezienie ceramiki miało miejsce ok. 10 tys. lat temu, gdy ludzie porzucili zbieracko-myśliwski tryb życia i osiedlili się, by uprawiać rolę.

Dotąd zakładano, że ceramika nie powstała wcześniej m.in. dlatego, że w czasie przeprowadzki do kolejnego dobrze rokującego miejsca transport dużych, ciężkich i łatwo rozbijających się elementów wyposażenia nastręczałby dużo kłopotów. Skoro jednak w ciągu ostatniego 10-lecia znaleziono przykłady ceramiki poprzedzającej rolnictwo, antropolodzy nie mieli wyjścia i musieli zmienić zdanie.

Wykopaliska prowadzono w Xianrendong w latach 60. i 90. XX wieku. Jak wyjaśnia prof. Wu Xiaohong, dyrektor chińskiego Narodowego Laboratorium Chronologii Czwartorzędu, niektórzy naukowcy szybko zaczęli twierdzić, że ceramika ma ok. 20 tys. lat. Inni myśleli, że to niemożliwe, ale do 2009 r. zespół, w skład którego wchodzili m.in. eksperci z Harvardu, był w stanie oszacować wiek znalezisk z zadowalającą wszystkich precyzją. [...] Należało się upewnić, że próbki wykorzystane przez nas do datowania naprawdę pochodziły z tego samego okresu [...]. Stało się to możliwe, gdy akademicy wykazali, że osady w jaskini akumulowały się stopniowo bez zakłóceń, które mogłyby zaburzyć sekwencję.

Specjaliści pobrali próbki - np. kości czy węgiel drzewny - z rejonów znajdujących się nad i pod fragmentami ceramiki. W czasie badań jaskinia była świetnie zabezpieczona. Koniec końców radiodatowanie wykazało, że archeologiczne konteksty najstarszych skorup mają 19-20 tys. lat., czyli 2-3 tys. lat więcej niż inna ceramika znaleziona we wschodniej Azji czy pozostałych rejonach świata.

Ceramika była wytwarzana przez mobilnych ludzi, którzy polowali i zbierali w czasie maksimum glacjalnego późnego. Prof. Ofer Bar-Yosef z Harvardu podkreśla, że wg niego, kocioł pomagał przetrwać ciężkie czasy, ponieważ gotowanie zwiększało ilość uzyskiwanych z pożywienia składników odżywczych. Jeśli wynalazek jest dobry, dość szybko się upowszechnia. Wydaje się, że w tej części południowych Chin ceramika okazała się hitem.

Prof. Gideon Shelach z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, autor komentarza do artykułu z Science, sądzi, że wynalezienie ceramiki można też wyjaśnić względami społecznymi. Skoro ludzie tworzyli większe grupy, uzasadniały to względy m.in. klimatyczne, trzeba było robić coś, co złagodziłoby narastające konflikty. Niewykluczone więc, że naczynia służyły do warzenia alkoholu.

ceramika kocioł gotowanie alkohol warzenie glacjał klimat gotowanie Xianrendong jaskinia Chiny