Myślą za dwóch, mówią za jednego

| Psychologia
mscaprikell (Kelly Cookson), CC

U osób dwujęzycznych oba opanowane języki są cały czas aktywne. Nie ma przy tym znaczenia, czy w danym momencie ktoś świadomie chce się posłużyć i jednym, i drugim, czy nie oraz ile czasu upłynęło od ostatniego posłużenia się "poprzednim" językiem - kilka sekund czy parę dni.

Dwujęzyczni rzadko wymawiają wyraz z niewybranego języka, co sugeruje, że potrafią kontrolować równoległą aktywność obu języków i ostatecznie wybierają, co trzeba, nie musząc świadomie zwracać na to uwagi.

Naukowcy z Uniwersytetu Stanowego Pensylwanii przeprowadzili 2 eksperymenty. W pierwszym 27 osób mówiących po angielsku i hiszpańsku czytało 512 zdań po hiszpańsku lub po angielsku (zmiana języka następowała co 2 zdania). Ochotnicy mieli czytać po cichu do momentu, gdy natrafiali na wyraz wyświetlony na czerwono. Wtedy należało odczytać go na głos tak szybko i dokładnie, jak się dało. W mniej więcej połowie przypadków psycholodzy odwołali się do wyrazów pokrewnych, które w obu językach wyglądają i/lub brzmią podobnie (cechuje je zbliżona ortografia i/lub fonologia), mają też to samo znaczenie.

Wyrazy pokrewne były przetwarzane szybciej niż [dopasowane] wyrazy kontrolne - opowiada Jason W. Gullifer. To sugeruje, że oba języki pozostawały aktywne w tym samym czasie.

Badani podczas 2. eksperymentu dostawali to samo zadanie, co ochotnicy z 1., lecz prezentowano im zdania sformułowane tylko w jednym języku. Ponieważ naukowcy uzyskali bardzo podobne wyniki (wyrazy pokrewne znowu były nazywane szybciej od wyrazów niepokrewnych), stwierdzili, że szerszy kontekst nie wpływa na rozpoznanie słowa. Kontekst eksperymentu wydawał się nie liczyć. W przypadku dwujęzycznych mamy do czynienia z jakimś rodzajem mechanicznej kontroli - uważa Gullifer.

Amerykanie sądzą, że udało im się potwierdzić założenia modelu BIA+ (ang. Bilingual Interactive Activation Plus). Zademonstrowano bowiem, że dwujęzyczny dostęp leksykalny jest językowo niewybiórczy nawet w warunkach, w których wskazówki językowospecyficzne powinny umożliwić selektywne przetwarzanie.

język dwujęzyczni aktywacja Jason W. Gullifer