Jedno przeciwciało kontra wiele nowotworów

Ludzkie guzy nowotworowe, przeniesione na myszy laboratoryjne, zniknęły lub zostały znacznie zredukowane po zastosowaniu jednego przeciwciała - informuje Stanford University School of Medicine. Wspomniane przeciwciało maskuje wykorzystywaną przez komórki nowotworowe proteinę, której obecność powoduje, że nowotwór nie jest atakowany przez makrofagi i inne komórki układu odpornościowego.

Naukowcy pracujący pod kierunkiem profesora Irvinga Weissmana wykazali, że ich sposób jest skuteczny w przypadku komórek nowotworowych piersi, jajników, okrężnicy, pęcherza moczowego, mózgu, wątroby i prostaty.

To pierwsza tak szeroko działająca kuracja za pomocą przeciwciał. Wyniki uzyskane na zwierzętach są tak obiecujące, że uczeni chcą rozpocząć testy kliniczne na ludziach w ciągu dwóch najbliższych lat.

Blokowanie tego sygnału ‚nie zjadaj mnie’ zatrzymuje u myszy wzrost niemal każdego rodzaju ludzkiego nowotworu, który testowaliśmy. Metoda jest przy tym minimalnie toksyczna. To pokazuje, że proteina CD47 jest obiecującym celem badań mających na celu zwalczenie ludzkich nowotworów - stwierdził profesor Weissman.

Nowa metoda nie tylko blokuje rozrost guza, ale również znacząco zmniejsza jego zdolność do przerzutów.

Wyniki badań zostały opublikowane w online’owym wydaniu PNAS, a współautorami artykułu są doktorzy Stephen Willingham i Jens-Peter Volkmer.

Już wcześniej grupa Weissmana wykazała, że proteina CD47 jest normalnie obecna na powierzchni komórek macierzystych krążących w krwi. Służy im ona do ochrony przed systemem odpornościowym organizmu, sygnalizując, iż komórek nie należy atakować. Jeśli nawet makrofagi przez pomyłkę pochwycą taką komórkę, to po stwierdzeniu obecności CD47 natychmiast ją uwalniają.

Weissman i jego koledzy wykazali też, że niektóre typy nowotworów, szczególnie nowotwory krwi jak białaczka i chłoniaki, stosują tę samą strategię do ochrony przed układem odpornościowym. Potrafią doprowadzić do ekspresji CD47 na swojej powierzchni.

Już w 2010 roku zespół Weissmana zauważył, że zablokowanie CD47 za pomocą specjalnego przeciwciała oraz dodanie innego przeciwciała, które zachęca makrofagi do ataku, prowadzi do wyleczenia myszy z niektórych rodzajów ludzkich chłoniaków nieziarniczych. Dotychczas nie wiadomo było na ile metoda ta nadaje się do leczenia guzów litych.

Na potrzeby swoich najnowszych badań Willingham i Volkmer poprosili kolegów z różnych specjalności o dostarczenie próbek różnych ludzkich guzów nowotworowych. Wykazali, że w niemal każdej ludzkiej komórce nowotworowej dochodzi do bardzo dużej ekspresji CD47, jest ona średnio trzykrotnie większa niż w komórkach nienowotworowych. Ponadto udowodnili, że osoby chorujące na nowotwory z wyższą ekspresją CD47 żyją krócej, niż osoby, u których ekspresja tej proteiny jest niższa.

Uczeni zaimplementowali następnie ludzkie nowotwory myszom laboratoryjnym. Gdy już komórki dobrze „zadomowiły się“ w organizmach zwierząt, myszy zaczęto leczyć przeciwciałem CD47. Po kilku tygodniach terapii większość guzów zmniejszyła się, a w niektórych przypadkach doszło do ich całkowitego zaniku. W jednym przypadku doszło do wyleczenia pięciu myszy z ludzkiego nowotworu piersi. Po zniknięciu guza leczenie przerwano, a zwierzęta były monitorowane przez 4 miesiące. Nie stwierdzono nawrotu choroby.

To pokazuje, że przeciwciała skierowane przeciwko CD47 mogą w znacznym stopniu powstrzymać rozwój ludzkich guzów litych poprzez blokowanie wysyłania do przez CD47 sygnału ‚nie zjadaj mnie’ do makrofagów - stwierdzają autorzy.

Gdy guz był wysoce agresywny przeciwciała również były w stanie zablokować metastazę. To jasno pokazuje, że nowotwór aby przetrwać musi znaleźć sposób na uniknięcie odpowiedzi odpornościowej nieswoistej organizmu - zauważa profesor Weissman.

Niestety, wspomniany sposób zwalczania nowotworów nie działał u wszystkich osobników. Musimy dowiedzieć się więcej o związkach pomiędzy makrofagami i komórkami nowotworowymi oraz nauczyć się, jak przyciągać więcej makrofagów - stwierdził uczony. Niewykluczone, że lepsze efekty dałoby albo wcześniejsze zmniejszenie guza metodami chirurgicznymi lub radioterapią, albo zastosowanie dodatkowych przeciwciał, zachęcających makrofagi i inne komórki do zabicia nowotworu.