NASA walczy z osteoporozą

Osteoporoza, czyli zrzeszotnienie kości to powszechna dolegliwość osób w wieku starszym, zwłaszcza kobiet. Spowodowana ubytkiem wapnia powoduje zwiększoną łamliwość kości, które ponadto trudniej się zrastają. Dlatego u osób w podeszłym wieku złamanie kości jest bardzo ciężkim do leczenia przypadkiem. Ale niewiele osób wie, że na podobne dolegliwości są narażeni ludzie w sile wieku i najzdrowsi mężczyźni na naszej planecie - astronauci. Przebywanie w warunkach nieważkości również jest przyczyną zrzeszotnienia kości.

Nic więc dziwnego, że problemem zajmuje się NASA. Dla astronautów, którzy przebywają na orbicie po kilka miesięcy bez przerwy utrzymanie zdrowego stanu kości już jest problemem; nie mówiąc już o wprawdzie odległej, ale wciąż planowanej misji na Marsa. Dlatego poszukiwania remedium na osteoporozę są prowadzone od dekad. Najnowsze badania sponsorowane przez NASA wskazują na potencjalnie nowy sposób zmniejszania ubytków.

Badania obejmowały cztery źródła danych: testy laboratoryjne, testy z udziałem ochotników oraz dane pochodzące od załóg wahadłowców i z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Testy laboratoryjne przeprowadzano na kulturach komórkowych, zarówno w warunkach normalnego ciążenia, jak i symulowanej nieważkości. Ochotnicy uczestniczyli w dwumiesięcznym teście łóżkowym, który symuluje niektóre efekty braku grawitacji. Dane zebrane od przebywających na misjach astronautów były mniej precyzyjne, ale wystarczające, aby potwierdzić skuteczność nowego środka. Okazały się nim... od dawna wysoko cenione kwasy tłuszczowe omega-3, a dokładniej jeden z nich. Badany kwas omega-3, dodany do kultur komórkowych, hamował wyzwalanie czynnika prowadzącego do rzeszotnienia kości. Działanie było wyraźne zarówno w warunkach grawitacji, jak i symulowanego jej braku. Jego działanie potwierdziły testy łóżkowe, podczas których osoby badane spożywały odpowiednią dietę, a także orientacyjne dane od astronautów - ci z nich, którzy jedli więcej produktów zawierających kwasy omega-3, mieli kości w lepszej formie.

Badany czynnik powodujący zanik masy kostnej znany jest jako nuklearny czynnik kappa B („nuclear factor kappa B", NFκB). Jest on związany z działaniem systemu odpornościowego oraz przebiegiem procesów zapalnych. Jego aktywacja w poszczególnych tkankach prowadzi do zaniku kości oraz mięśni. Stężenie NFκB w komórkach krwi astronautów badane po lądowaniu było podwyższone i pozostawało na wyższym poziomie przez dwa tygodnie. Dowodzi to, że procesy zapalne są związane z adaptacją organizmu do stanu nieważkości i że redukcja poziomu NFκB może przeciwdziałać utracie masy kostnej. Taką redukcję można osiągnąć właśnie poprzez zwiększone spożycie produktów zawierających kwasy omega-3, przede wszystkim ryb.

Badania przeprowadzał interdyscyplinarny zespół badaczy z kilku placówek naukowych: Smith Zwart i Sara Zwart (Nutritional Biochemistry Laboratory), Duane Pierson i Satish Mehta (Microbiology Laboratory oraz badania załóg wahadłowców) oraz Steve Gonda (naukowiec z NASA współautor, zmarł przed publikacją wyników badań). Wyniki badań zamieszczono na łamach periodyku Journal of Bone and Mineral Research.

osteoporoza zrzeszotnienie kości NFκB kwasy omega-3 NASA