Neolityczna studnia z dowodami zbrodni?

Co dwa szkielety sprzed 8,5 tys. lat robiły na dnie studni? Oto jest pytanie (dla archeologów i antropologów)...

Wykopaliska prowadzone przez Izraelską Służbę Starożytności poprzedzały rozbudowę skrzyżowania w Enot Nisanit na zachodnich obrzeżach doliny Jezreel. Odkryta przy okazji studnia zostanie zakonserwowana i upubliczniona.

Jeden ze szkieletów należał do ok. 19-letniej kobiety, drugi do starszego od niej mężczyzny. Jak znaleźli się w neolitycznej studni? Czy był to tragiczny wypadek, czy raczej morderstwo?

Jedno jest pewne, gdy para wpadła do studni, przestano jej używać, bo doszło do skażenia wody [...]. Imponująca studnia była częścią prehistorycznej farmy [...]. Górną część utworzono z kamieni, dolną wykuto w wapiennej skale macierzystej. Wielkość wlotu ograniczono za pomocą 2 kamieni - tłumaczy Yotam Tepper, dodając, że konstrukcja miała 8 m głębokości, a średnica górnej części wynosiła ok. 1,3 m.

W studni znaleziono szereg artefaktów, np. ząbkowane ostrza sierpów z krzemienia czy groty strzał. Poza tym natrafiono na kości zwierząt, węgiel drzewny oraz szczątki organiczne. Naukowcy wierzą, że dzięki temu uda się dokładniej odtworzyć proces udomowienia roślin i zwierząt.

Studnia odzwierciedla imponujące umiejętności mieszkańców w zakresie kucia oraz szeroką wiedzę nt. lokalnej hydro- i geologii. Bez wątpienia była ona dziełem całej społeczności i powstawała przez dłuższy czas.

Najstarsze studnie na świecie odsłonięto wcześniej na Cyprze. Ujawniły one ciekawe fakty o początkach udomowienia. Wydaje się, że ludzie szukali metod zabezpieczania wody przed skażeniem przez zwierzęta hodowlane, dlatego odgradzali ją w miejscach dla nich niedostępnych. Poza tym drążone studnie [...] uniezależniały od źródeł i strumieni, zapewniając stałe źródło życiodajnej cieczy. Inną studnię, mniej więcej 1000 lat młodszą od tych z Cypru, znaleziono na stanowisku Atlit Yam w Izraelu. Kolejną z tego samego okresu odkryto właśnie w Enot Nisanit. Ich ujawnienie przyczynia się w znacznym stopniu do zrozumienia ludzkiej kultury i ekonomii w czasach, gdy ceramicznych naczyń i metalowych obiektów jeszcze nie wynaleziono - podsumowuje dr Omri Barzilai.

studnia Izrael neolit Enot Nisanit dolina Jezreel Yotam Tepper Omri Barzilai