Najpierw włącza się prymitywna świadomość

Po znieczuleniu ogólnym najpierw pojawia się prymitywna świadomość, stąd lekka dezorientacja i zagubienie.

Podczas badań obrazowych na 20 zdrowych ochotnikach fińsko-amerykański zespół stwierdził, że pojawieniu się świadomości towarzyszyła aktywacja głębokich, prymitywnych struktur mózgu, a nie kory nowej.

Spodziewaliśmy się zobaczyć, że po powrocie świadomości po znieczuleniu włączy się kora [...]. Ku swojemu zaskoczeniu na zdjęciach ujrzeliśmy coś innego. Jako pierwsze funkcjonalność odzyskały głębokie [starsze filogenetycznie] struktury, takie jak wzgórze i [inne] części układu limbicznego. Sugeruje to, że najpierw musi zostać przywrócony podstawowy stan prymitywnej świadomości, a dopiero potem jej wyższe formy - wyjaśnia prof. Harry Scheinin z Uniwersytetu w Turku.

Podczas eksperymentu wolontariuszy znieczulono deksmedetomidyną albo propofolem. Aktywność ich mózgu zbadano za pomocą pozytonowej emisyjnej tomografii komputerowej (PET). Nieświadomość wywołana deksmedetomidyną przypomina fizjologiczny sen, ponieważ by kogoś wybudzić, wystarczy łagodna stymulacja fizyczna albo głośniejszy dźwięk (nie trzeba nawet zmieniać dawki leku). Dzięki temu, oglądając skany, naukowcy byli w stanie oddzielić zmiany w poziomie świadomości od wpływu farmaceutyków.

Odzyskaniu przytomności po znieczuleniu deksmedetomidyną - stwierdzanej na podstawie reakcji ruchowej na polecenie - towarzyszyła aktywacja sieci rdzeniowej obejmującej obszary podkorowe i limbiczne. Były one funkcjonalnie sprzężone z częściami kory czołowej i ciemieniowej dolnej. Co ciekawe, te same struktury mózgu (pień mózgu, wzgórze, podwzgórze i przednia kora zakrętu obręczy) były aktywowane również po wybudzeniu ze znieczulenia propofolem. Sugeruje to, że istnieje jeden, niezależny od leku mechanizm odzyskiwania/podtrzymywania świadomości.

Finowie i Amerykanie spekulują, że skoro obecnie głębokość znieczulenia monitoruje się m.in. za pomocą EEG (elektrody rejestrują zmiany potencjału elektrycznego na powierzchni skóry, będące wynikiem aktywności neuronów kory), może to wyjaśniać, czemu nie zawsze udaje się wykryć powrót świadomości pacjenta.

świadomość przytomność znieczulenie ogólne odzyskiwać wzgórze układ limbiczny kora Harry Scheinin