Przodek węży miał tylne kończyny z palcami

Analiza skamieniałości, genów i anatomii 73 gatunków węży i jaszczurek wykazała, że węże wyewoluowały na lądzie, a nie w morzu. Najprawdopodobniej pojawiły się ok. 128 mln lat temu w ciepłych, zalesionych ekosystemach półkuli południowej.

Węże cechuje ogromna różnorodność. Znamy ponad 3400 współczesnych gatunków, które występują w szerokiej gamie habitatów: na lądzie, w wodzie i na drzewach. Niewiele jednak wiadomo o ich ewolucji, a także o wyglądzie i zachowaniu przodka.

Choć o pochodzeniu węży dyskutuje się od dawna, po raz pierwszy wysuwane hipotezy przetestowano za pomocą najnowszych metod. Analizując fosylia, geny i anatomię 73 gatunków węży i jaszczurek, tak żyjących, jak i wymarłych, zdołaliśmy stworzyć pierwszą porównawczą rekonstrukcję przodka węży - opowiada Allison Hsiang z Uniwersytetu Yale.

Identyfikując międzygatunkowe podobieństwa i różnice, naukowcy odtworzyli drzewo filogenetyczne, grupę koronną i główne cechy, które przewijały się przez historię ewolucyjną węży.

Uzyskane wyniki sugerują, że węże wyewoluowały na lądzie w kredzie (ok. 128,5 mln lat temu), najprawdopodobniej w Laurazji. Warto odnotować, że na Ziemi pojawiało się wtedy wiele gatunków ssaków i ptaków.

Prawdopodobnie przodek węży miał parę drobnych tylnych kończyn (z kostkami i palcami) i polował na większe ofiary niż ówczesne jaszczurki. Nie umiał jednak jeszcze dusić. W odróżnieniu od wielu prehistorycznych gadów, prowadził nocny tryb życia. Dzienny tryb życia pojawił się ok. 45-50 mln lat temu wraz z nadrodziną Colubroidea, która obejmuje 85% współczesnych gatunków węży.

Naukowcy sądzą, że za sukcesem węży pod względem różnorodności zajmowanych habitatów może częściowo stać zdolność do rozpraszania. Węże potrafią przemieszczać się po areałach o powierzchni do 110 tys. kilometrów kwadratowych, a to 4,5 razy więcej niż w przypadku jaszczurek. Gady te są również w stanie zamieszkiwać środowiska, które zwykle utrudniają rozprzestrzenianie się zwierząt lądowych. W dodatku w swojej historii ewolucyjnej wielokrotnie podbijały habitaty wodne.

węże przodek Laurazja ląd habitat Allison Hsiang