Wrona nie szympans, ze zrobieniem superhaczyka sobie poradzi

| Nauki przyrodnicze
University of St. Andrews

Wrony brodate (Corvus moneduloides) doskonale wiedzą, czego trzeba, by wykonać jak najlepszy haczyk do wydłubywania zdobyczy z dziur w pniu.

Wrony brodate wytwarzają narzędzia zakończone haczykiem z bocznych gałęzi pewnych roślin. By móc wydłubać nimi owady, rzeźbią na ich końcu zagięcia. Naukowcy z University of St. Andrews ustalili, w jaki sposób C. moneduloides uzyskują najlepsze do tego celu "głębokie" haczyki.

Jak podkreślają autorzy publikacji z pisma Current Biology, haczyk jest jednym z najważniejszych ludzkich wynalazków. Dzięki odpowiedniej modyfikacji nieużyteczny kawałek surowego materiału przekształca się w wielofunkcyjne narzędzie. O ile jednak nasi przodkowie już ponad 3 mln lat temu posługiwali się kamiennymi narzędziami, o tyle najstarszy znany haczyk ma "tylko" 23 tys. lat.

Prof. Christian Rutz bada wrony brodate od ponad dekady. Ostatnio jego zespół zauważył, że haczykowate narzędzia ptaków znacznie się różnią rozmiarami i kształtem. W części na czubku widać tylko małą wypustkę, podczas gdy inne mają wyraźnie wyodrębnione haczyki.

Podejrzewaliśmy, że dobrze zaznaczone haczyki są skuteczniejsze i byliśmy w stanie to potwierdzić w czasie kontrolowanych eksperymentów ze schwytanymi dzikimi ptakami: im głębszy haczyk, tym szybciej wrony wyciągały przynętę z otworów w kłodzie.

Gdy już to rozstrzygnięto, zrodziły się kolejne pytania, m.in. czego trzeba, by wykonać idealny haczyk? Okazało się, że głębokość haczyka zależy zarówno od właściwości materiału roślinnego, jak i techniki wykorzystywanej przez wronę do odseparowania gałązki. Kiedy ptak polegał na kontrolowanych stuknięciach dziobem, haczyki były znacznie głębsze niż po zwykłym oderwaniu witki. Pieczołowite, dokładnie odcinanie sprawiało, że na czubku znajdowało się więcej materiału do ukształtowania.

Co ciekawe, dorosłe wrony, które powinny mieć największe doświadczenie w wykonywaniu narzędzi, wcale nie wytwarzały najgłębszych haczyków i regularnie uciekały się do odrywania gałązek. Jak to wytłumaczyć? Wg prof. Rutza, głębokie haczyki nie muszą być dla dzikich ptaków najlepszą strategią. Na ich wykonanie trzeba zapewne więcej czasu i wysiłku, dlatego doświadczone ptaki próbują uniknąć tych kosztów. Niewykluczone też, że głębokie haczyki łatwiej się łamią po włożeniu do wąskich otworów i szczelin.

Biolodzy podkreślają, że szympansy posługują się co prawda naturalnymi haczykami, ale same ich nie wytwarzają (spiczasty, ostry dziób ptaków nadaje się do tego celu lepiej niż palce małp).

wrona brodata narzędzia haczyk gałązki technika Christian Rutz