Podlaskie: biolodzy wykorzystują monitoring akustyczny do badania nocnej migracji ptaków nad zalewem Siemianówka
Biolodzy z Uniwersytetu w Białymstoku (UwB) wykorzystują monitoring akustyczny do badania nocnej migracji ptaków nad zalewem Siemianówka. Chcą sprawdzić, czy istnieje zależność między liczbą zarejestrowanych ptasich głosów a odłowami w sieci ornitologiczne, prowadzonymi w ramach obozu obrączkowania ptaków Akcja Siemianówka.
Zalew Siemianówka
Zalew Siemianówka (in. Jezioro Siemianowskie) to zaporowy zbiornik wodny, znajdujący się w dolinie górnej Narwi, bezpośrednio na północ od Puszczy Białowieskiej. Ma powierzchnię 32,5 km2. Otaczają go pola, łąki i tereny leśne. Co istotne, można tu spotkać ponad 280 gatunków ptaków (spora ich część odwiedza te okolice, by odpocząć w trakcie wiosennych i jesiennych migracji). Z tego względu od 20 lat nad zalewem działa stacja obrączkowania ptaków; współorganizują ją miejscowi ornitolodzy oraz pracownicy i studenci Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku. Obrączkowaniu towarzyszą pomiary biometryczne, dzięki którym można m.in. określić kondycję ptaków. Od ubiegłego roku nad Siemianówką działają automatyczne rejestratory dźwięku. W ciągu 2 sezonów 3 takie urządzenia zapewniły ponad 4 tys. godzin nagrań.
Monitoring akustyczny
Dzięki monitoringowi akustycznemu, który staje się coraz popularniejszą metodą badań, możemy dowiedzieć się więcej o fenomenie, jakim jest migracja ptaków. W naszych badaniach chcemy sprawdzić, czy istnieje związek między liczbą zarejestrowanych głosów wydawanych w trakcie lotu a osobnikami odłowionymi w tym samym okresie w sieci ornitologiczne. Jest to temat ciągle niedostatecznie zbadany, jednak niezwykle ważny z punktu widzenia monitoringu oraz ochrony tych fascynujących zwierząt - wyjaśnia dr Krzysztof Deoniziak.
Badania z 2020 roku
W 2020 r. rejestratory towarzyszyły sieciom od 31 sierpnia do 1 listopada. Dźwięki były nagrywane codziennie od zmierzchu do świtu. Przeanalizował je Oliwer Myka, który w pierwszym roku badań pisał pracę magisterską. Myce udało się oznaczyć 13625 głosów ptaków, które należały do 15 gatunków z rzędu wróblowych.
Najczęściej odzywający się w trakcie nocnej migracji był śpiewak (Turdus philomelos): na nagraniach zostało zarejestrowanych aż 8741 głosów tego gatunku. Kolejni zarejestrowani nocni migranci to rudzik (Erithacus rubecula) – 2830 głosów, kos (Turdus merula) - 921, droździk (Turdus iliacus) - 872 i pokrzywnica (Prunella modularis) - 203. Z pozostałych gatunków wróblowych ciekawszymi były migrujące śnieguły (Plectrophenax nivalis) i ortolan (Emberiza hortulana). Ale na nagraniach można też usłyszeć głosy przelatujących bączków (Ixobrychus minutus), płomykówki (Tyto alba) czy orlika grubodziobego (Clanga clanga) - opowiada Myka.
Myka skupił się na 5 najczęściej rejestrowanych gatunkach. Po zestawieniu danych akustycznych ze statystykami odłowów stwierdził, że istotna statystycznie korelacja między intensywnością nawoływania w trakcie nocnej migracji a liczbą odłowionych ptaków istnieje tylko w przypadku rudzika i śpiewaka.
W przypadku śpiewaka odławianie zaledwie kilku osobników w ciągu dnia wykazało istotną korelację z zarejestrowanymi wcześniej głosami. Sugeruje to, iż ptaki mogą się zatrzymywać w tej części zbiornika, aby "naładować baterie" przed dalszą podróżą. W przypadku kosa i droździka takiej zależności nie da się stwierdzić, gdyż mimo iż zarejestrowanych głosów było sporo, oba gatunki rzadko wpadały w sieci. Potencjalnym czynnikiem tłumaczącym tę obserwację może być specyficzne siedlisko w okolicy rozstawionych sieci ornitologicznych, które nie zachęca kosów i droździków do postoju i żerowania - wyjaśnia Myka. Droździk, na przykład, lubi korzystać z obszarów rolniczych, a szczególnie z rozległych terenów z niską roślinnością. Wygląda więc na to, że droździki co prawda intensywnie migrują nad badanym obszarem, ale nie zatrzymują się tu, by odpocząć i zregenerować siły. Z tego powodu nie są często odławianym gatunkiem.
Kolejny sezon projektu
Rejestratory ustawiono przy sieciach ornitologicznych również w kolejnym sezonie; nagrania pochodzą z września i października 2021 r. Podczas odsłuchu biolodzy skupiają się na 5 gatunkach dominujących podczas rejestracji w roku 2020. Obecnie naukowcy znajdują się, jak to sami ujęli, na półmetku analizy nagrań. Nagrania realizowaliśmy między zmierzchem i świtem cywilnym (zwanym kalendarzowym). To okres nieco dłuższy niż w przypadku nocy między zmierzchem i świtem nautycznym (nazywanym też żeglarskim). Gdy zestawiliśmy dotychczasowe wyniki, okazało się, że niezależnie do tego, który rodzaj nocy uwzględnimy, różnice w liczbie zarejestrowanych głosów w stosunku do odłowionych rudzików i śpiewaków są niewielkie i statystycznie nieistotne. To ważna informacja, gdyż w kolejnych tego typu badaniach pozwoli na skrócenie czasu prowadzenia nagrań w ciągu nocy, a to z kolei pozwoli zmniejszyć nakłady pracy podczas analizy oraz zużycie baterii i kart pamięci w rejestratorach. Dość powiedzieć, że przy 2 miesiącach nagrań rocznie z wykorzystaniem 3 rejestratorów oznacza to zmniejszenie liczby godzin do analizy aż o ~270.
Na publikację naukowców trzeba jeszcze poczekać, ale już dziś można się zapoznać z nagraniami zamieszczanymi przez dr Deoniziaka na portalu xeno-canto.
Na podstawie pierwszych analiz wydaje się, że monitoring akustyczny może być skuteczną metodą badania nocnej migracji tylko wybranych gatunków ptaków.
Komentarze (0)