Urodzinowy wschód słońca wyznaczył plan miasta

Aleksandria została zbudowana na planie wyznaczonym przez pozycję wschodzącego słońca w dniu narodzin Aleksandra Wielkiego.

Miasto miało kształt chlamidy, a główna ulica - Droga Kanopijska - biegła od Nekropolis po Bramę Kanopijską. Jak podkreśla Giulio Magli, archeoastronom z Politechniki Mediolańskiej, jej położenie nie odpowiadało topografii terenu. Nie była np. równoległa do brzegu Morza Śródziemnego. Za to pokrywa się ona niemal idealnie z pozycją wschodzącego słońca w IV w. p.n.e.

Magli uważa, że ustalenia jego zespołu mogą pomóc w odnalezieniu grobu Aleksandra III Wielkiego, o którym wiadomo tylko tyle, że znajduje się gdzieś na terenie Aleksandrii.

By wyznaczyć pozycję Słońca w IV w. p.n.e., Magli i Luisa Ferro posłużyli się symulacją komputerową. W ten sposób ustalili, że różnica między punktem wschodu w dniu narodzin wodza, czyli 19-20 lipca 356 r. p.n.e., a przebiegiem Drogi Kanopijskiej (osią wzdłużną) nie przekraczała 0,5°.

Poza tym Włosi zauważyli, że Regulus, najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Lwa, także wzeszła ok. 20 lipca 356 r. p.n.e. w miejscu pokrywającym się z trasą Drogi Kanopijskiej (dodatkowo był to wschód heliakalny, czyli wschód przed wschodem Słońca, obserwowany 1. raz po okresie niewidoczności związanym z bliskością Słońca).

Azymut wschodu słońca w dniu przesilenia letniego - czyli 28 czerwca 356 r. p.n.e. (wg kalendarza juliańskiego) - wynosił 62° 20’, podczas gdy położenie osi wzdłużnej Aleksandrii to 65° 15’. Ponieważ zgodnie z zarówno egipskimi, jak i greckimi standardami owego okresu błąd rzędu 3 stopni uznawano za duży, Włosi zaczęli hipotetyzować, że nie przesilenie, lecz pozycja Słońca 20 lipca wyznaczyły plan miasta. Różnica między azymutem z tego dnia (64° 30’) a azymutem Drogi Kanopijskiej była o wiele mniejsza; jak można łatwo wyliczyć, sprowadzała się do zaledwie 45'. Jeśli chodzi o Regulusa, azymut wschodu w dniu narodzin Aleksandra określono na 65° 20’.

Magli i Ferro zajmują się teraz innymi założonymi przez Aleksandra i następców miastami, np. Seleucją nad Tygrysem. Chcą sprawdzić, czy także tam zastosowano solarne wzorce planowania urbanistycznego. We wstępie do artykułu z Oxford Journal of Archaeology akademicy podkreślają, że Aleksandria była prototypem serii tzw. miast królewskich z epoki hellenistycznej, które miały odzwierciedlać boską moc założycieli.

Aleksandria Słońce wschód pozycja punkt dzień narodzin Aleksander Wielki Regulus wschód heliakalny Giulio Magli Luisa Ferro