Kobiety umożliwiły Hyksosom przejęcie władzy nad Egiptem

| Humanistyka
Manfred Bietak

W XVII wieku przed Chrystusem, w Drugim Okresie Przejściowym, na terenie Egiptu pojawili się Hyksosi, którzy rządzili krajem przez około 100 lat. Dynastia Wielkich Hyksosów (XV dynastia) sprawowała władzę nad Egiptem mniej więcej w latach 1650–1540. Ten tajemniczy lud, przybyły z Azji Zachodniej, wprowadził do Egitpu rydwany oraz udoskonaloną obróbkę brązu, które z czasem dały Egiptowi olbrzymią przewagę militarną nad sąsiadami.

Wielcy Hyksosi rządzili większością Egiptu. Na południu istniała też dynastia Małych Hyksosów (XVI dynastia), którzy prawdopodobnie byli wasalami Wielkich Hyksosów. Rządy Hyksosów zakończyli następcy Małych Hyksosów, władcy z XVII dynastii przepędzili Wielkich Hyksosów i zapoczątkowali najwspanialszy okres w dziejach Egiptu, Nowe Państwo.

Obecnie nie jest jasne, w jaki sposób Hyksosi przejęli władzę nad Egiptem. Christina Stantis i Holger Schutkowski z Bournemouth University przedstawili, opierając się na swoich badaniach, hipotezę o pokojowym przejęciu władzy wskutek zdominowania lokalnych elit przez kobiety.

Podczas niedawnego 88. Dorocznego Spotkania Amerykańskiego Towarzystwa Antropologów Fizycznych, Stantis i Schutkowski przedstawili wyniki badań nad pochodzeniem Hyksosów. Naukowcy zbadali stosunek izotopów strontu i tlenu w szkliwie zębów z grobów na stanowisku Tell el-Dab'a. To miejsce, w którym znajdowało się Avaris, stolica Wielkich Hyksosów. Jako punkt odniesienia wykorzystano zaś próbki kości i próbki geologiczne z okolicy.

Próbki strontu pobrano z zębów 71 osób. Około połowa z nich zmarła na kilka wieków przed pojawieniem się Hyksosów, a druga połowa w czasie ich panowania. Stront trafia do organizmu wraz z pożywieniem, a jego sygnatury są specyficzne dla różnych regionów geograficznych, stąd też jego pomiary wskazują na region, w którym ludzie żyli.

Okazało się, że 21 z 27 kobiet pochowanych w grobach elity w okresie na krótko przed XV dynastią, nie pochodziło z Delty Nilu, mówi Stantis. W tym samym czasie w grobach elity pochowano nielicznych mężczyzn spoza delty Nilu. To zaś sugeruje, że na bezpośrednio przed pojawieniem się dynastii Wielkich Hyksosów kobiety Hyksosów wchodziły w związki małżeńskie z przedstawicielami egipskich elit. Później, gdy Avaris stała się stolicą Hyksosów, już około połowy osób pochowanych w grobach elity nie pochodziło z delty Nilu.

Zdaniem badaczy, mamy tu do czynienia z sytuacją, w której kobiety wchodzące w związki małżeńskie z lokalną elitą stworzyły warunki dla pokojowego przejęcia władzy przez Hyksosów.

Niewykluczone, że w przyszłości badania strontu pozwolą na określenie, skąd dokładnie pochodzili Hyksosi.

Hyksosi Wielcy Hyksosi Egipt XV Dynastia