Izraelczycy znaleźli najstarsze w Lewancie dowody prowadzonych tam wojen
Pociski do procy pochodzące z wczesnego chalkolitu (5800–4500 p.n.e.) są najstarszymi w południowym Lewancie dowodami na prowadzenie regularnych zorganizowanych działań zbrojnych. Dowodzą one, że już 7200 lat temu w regionie tym broń była produkowana na skalę masową. Takie wnioski płyną z badań, których wyniki opublikowano na łamach pisma 'Atiqot, wydawanego przez Izraelską Służbę Starożytności.
Gil Haklay, Dina Shalem, Enno Bron, Ianir Milevski i Nimrod Getzow przeanalizowali 424 pociski do proc znalezione na stanowiskach archeologicznych En Esur i En Zippori. Z En zippori pochodziło 187 pocisków, a 237 znaleziono w En Esur. Z tego 357 zachowało się w na tyle dobrym stanie, że można było zmierzyć zarówno ich długość, jak i szerokość. Badania pokazały, że setki pocisków były niemal identyczne. Produkowano je głównie (362 pociski, 85,4%) z dolomitu. Pozostałe wykonano z kredy (7,8%) oraz bazaltu (6,6%). Jeden, znaleziony w En Zippori, zrobiony był z piaskowca.
Długość pocisków waha się od 34 do 71 milimetrów, ale niemal 80% z nich ma długość 46–58 mm. Średnia długość pocisku z En Esur wynosi 52 mm, a z En Zippori – 53 mm. Średnica pocisków to od 19 do 46 mm, a około 80% z nich ma średnicę mieszczącą się w przedziale 27–35 mm. Średnia szerokość pocisku z En Esur to 31 mm, a z En Zippori - 32 mm. Również wysoce zgodna jest ich waga, która średnio wynosi 60 gramów – 56 g dla pocisków z En Esur i 64 g dla tych znalezionych w En Zippori. Aż 66% spośród pocisków znalezionych w całości mieści się w przedziale ±6 mm odchylenia od średniej długości i ±4 mm odstępstwa od średniej szerokości. Tak wysoka zgodność rozmiarów i wagi pocisków znalezionych w dwóch różnych miejscach oraz sama ich liczba wskazują na masową produkcję broni.
Pociski, które wyrzucano z procy, są wygładzone, mają charakterystyczny dwustożkowy aerodynamiczny kształt, pozwalający na efektywne i precyzyjne użycie. Podobne pociski znaleziono w innych miejscach, ale tutaj mamy do czynienia z pierwszymi przypadkami znalezienia ich w tak dużej liczbie. To najstarsze dowody na prowadzenie działań wojennych w południowym Lewancie. Podobieństwo pocisków wskazuje na masową produkcję, a nadanie im wygładzonej powierzchni i aerodynamicznego kształtu pokazuje, że miały być precyzyjną śmiercionośną bronią, stwierdzają autorzy badań. Pokazuje to, że w tym okresie dokonywało się przejście z indywidualnej do masowej produkcji broni.
Przed czterema laty informowaliśmy, że na stanowisku Ein Esur odkryto duże nieznane miasto z epoki brązu, a pod nim ślady jeszcze starszego osadnictwa. Natomiast o Ein Zippori wspominaliśmy w 2014 roku, przy okazji znalezienia dowodów na najstarsze użycie oliwy w na terenie dzisiejszego Izraela, a może w całym basenie Morza Śródziemnego.
Komentarze (0)