Być może jeszcze za naszego życia uda się zbudować przenośny wykrywacz fal grawitacyjnych
Przed czterema laty informowaliśmy o jednym z największych odkryć naukowych obecnego wieku – zarejestrowaniu fal grawitacyjnych. Zostały one zauważone przez LIGO, jeden z największych instrumentów naukowych na świecie. W każdym z dwóch laboratoriów LIGO pracuje interferometr w kształcie litery L, którego długość każdego z ramion wynosi 4000 metrów. W ciągu ostatnich lat LIGO kilkunastokrotnie rejestrował fale grawitacyjne. Teraz naukowcy proponują wybudowanie 1000-krotnie mniejszego przenośnego interferometru, który mógłby wykrywać fale grawitacyjne w każdym laboratorium na świecie.
Interferometry LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) to 4-kilometrowe tunele, na końcach których umieszczono lustra. W stronę luster wystrzeliwany jest promień lasera, który odbija się i powraca do detektorów. Fale grawitacyjne ściskają i rozciągają przestrzeń o 1 część na 1021, co oznacza, że cała Ziemia jest ściskana lub rozciągana o mniej więcej grubość jądra atomu. Jeśli teraz promienie lasera w LIGO przebyły różną drogę – zatem jeśli interferometr został ściśnięty lub rozciągnięty przez fale grawitacyjne – to dojdzie między nimi do interferencji. A badając tę interferencję można zmierzyć relatywną długość ramion z dokładnością do 1/10 000 szerokości protonu.
Jak widzimy LIGO to olbrzymi instrument. Dlatego też grupa fizyków proponuje zbudowanie wykrywacza fal grawitacyjnych o długości zaledwie 1 metra. Autorzy udostępnionego w arXiv artykułu, który wkrótce zostanie opublikowany na łamach New Journal of Physics, proponują budowę wykrywacza zjawiska z zakresu mechaniki kwantowej, które towarzyszy przejściu fal grawitacyjnych.
Już teraz wiemy, że budowa takiego wykrywacza będzie niezwykle trudna, mówi jeden z autorów propozycji, Gavin Morley, fizyk z University of Warwick. Jeśli jednak się uda, wykrywaniem fal grawitacyjnych mogłoby zajmować się dziesiątki laboratoriów na całym świecie.
Naukowcy nazwali swój instrument MIMAC (Mesoscopic Interference for Metric and Curvature). Jego głównym elementem ma być kawałek diamentu o wielkości nie przekraczającej mikrometra. Miałby on zostać umieszczony w stanie kwantowej superpozycji i oczekiwać na interakcję z falą grawitacyjną.
W skład zespołu naukowego – obok Morleya – wchodzą Sougato Bose, Peter Barker i Ryan Marshman z University College London oraz Anupam Mazumdar i Steven Hoekstra z Uniwersytetu w Groningen. Proponują oni, by do stworzenia superpozycji wykorzystać strumień mikrofal skierowany na pojedynczy elektron powiązany z celowo wprowadzonym błędem w sieci krystalicznej atomów węgla we wspomnianym kawałku diamentu. Błąd ten to pojedynczy atom azotu dodany do sieci.
Elektron w atomie azotu miałby jednocześnie absorbować i nie absorbować fotonu z mikrofal, tworząc kwantową superpozycję mikrodiamentu. Elektron w tej wersji diamentu, która zaabsorbowała foton przełączyłby się w stan nazwany „spin one”, co oznacza, że zachowywałby się jak miniaturowy magnes. Elektron w drugiej wersji diamentu pozostałby w stanie „spin zero”, magnetycznie neutralnym. Naukowcy uważają, że za pomocą zewnętrznego pola magnetycznego można by następnie odsunąć od siebie obie cząstki na odległość nawet metra. W końcu naukowcy odwróciliby zewnętrze pole magnetyczne, łącząc obie pozycje diamentu i po raz ostatni wysyłając w jego kierunku impuls mikrofalowy.
Ten ostatni impuls spowodowałby powstanie niezwykłego efektu kwantowego. W świecie kwantowym cząstki nie są cząstkami, a falami, których wielkość i kształt odpowiadają prawdopodobieństwu znalezienia cząstki w danej pozycji. Ten ostatni impuls mikrofal miałby za zadanie zmienić kształt superpozycji tak, że wierzchołki fali „spin one” nałożyłyby się na doliny i nawzajem zniosły, natomiast wierzchołki „spin zero” nałożyłyby się na siebie i wzmocniły. W ten sposób, przy braku jakichkolwiek oddziaływań z zewnątrz, pomiar elektronu zawsze dawałby wynik „spin zero”.
I w tym momencie dochodzimy do sposobu wykrywania fal grawitacyjnych. Otóż fala taka przechodząca przez MIMAC, rozciągałaby lub ściskała superpozycję i prowadziła do zmiany stanu. Pomiary dawałyby więc różne wyniki, w których częstotliwość pojawiania się stanu „spin one” wskazywałaby na częstotliwość fali grawitacyjnej.
Ron Folman, fizyk eksperymentalny z Uniwersytetu Ben Guriona w Izraelu, chwali podstawy teoretyczne i mówi, że zbudowanie działającego prototypu takiego wykrywacza może zająć dziesięciolecia. Wyizolowanie całego systemu od wpływów zewnętrznych będzie niezwykle trudne. Ale, jak dodaje, być może uda się to za naszego życia. Pod warunkiem, że poświęci się na to odpowiednio dużo wysiłku.
Jednym z najpoważniejszych wyzwań będzie stworzenie superpozycji diamentu, która utrzyma się na odległość 1 metra. Przed czterema laty naukowcy z Uniwersytetu Stanforda byli w stanie utrzymać superpozycję 10 000 atomów odsuniętych na odległość około pół metra. To dotychczasowy rekord. Jednak tutaj mówimy o diamencie składającym się z miliarda czy 10 miliardów atomów. To znacznie trudniejsze, wyjaśnia Mazumdar.
Ponadto stworzenie MIMAC wymagałoby połączenia w jednym urządzeniu wysokiej próżni, bardzo niskich temperatur czy precyzyjnie kontrolowanych pól magnetycznych. Każdy z tych elementów został już osiągnięty przez różne grupy naukowe, jednak ich połączenie to zupełnie inna historia. Fakt, że potrafisz żonglować i potrafisz jeździć na rowerze nie oznacza jeszcze, że potrafisz robić obie te rzeczy jednocześnie, zauważa Morley.
Twórcy nowej koncepcji są jednak pełni zapału. Zauważają, że przenośny wykrywacz fal grawitacyjnych można by ustawiać w dowolnej orientacji względem nieboskłonu. I można by prowadzić badania fal w wielu różnych miejscach na świecie. Problemem jest stworzenie jednego działającego urządzenia. Jeśli to się uda, to łatwo będzie zbudować kolejne, podkreśla Bose.
Komentarze (4)
Sławko, 1 lipca 2020, 16:26
Trzymam kciuki, żeby się udało zbudować MIMAC. Czy jednak takie urządzenie, tylko większe, nie dałoby również większej czułości?
tempik, 1 lipca 2020, 21:37
Wygląda na ekstremalnie trudne do wykonania. Ale z drugiej strony jak budowali LIGO to ludzie też pukali się w głowę że to nie może się udać. Aż sprawdziłem kiedy się urodził Ron Folman i wychodzi że jestem młodszy, więc jak on planuje doczekać to ja może dociągnę do takiego sensora w smartfonie
peceed, 1 lipca 2020, 23:26
To jest po prostu głupie. Ligo jest znacznie prostszym i dokładniejszym przyrządem, a do tego ma fizyczne podstawy aby działać.
Nie ma opcji aby udało się nakładać superpozycję diamentów na siebie z taką dokładnością bez przeprowadzania pomiarów co zniszczy superpozycję, po prostu jest to technicznie niemożliwe. Byłoby gigantycznym sukcesem po prostu utrzymanie takiej superpozycji, precyzyjne manipulacje zewnętrznym polem magnetycznym - fantasmagoria.
Fala grawitacyjna musiałaby przejść w momencie kiedy używamy pól magnetycznych do składania superpozycji, bo tylko wtedy może zmienić stan układu. To oznacza powtarzalność rzędu sekund w wariancie optymistycznym i co tyle moglibyśmy dostarczyć jednego fotonu.To oczywiście wymusza duplikację eksperymentu setki tysięcy razy aby mieć jakąkolwiek statystykę.
Realistycznie: 10 mld atomów węgla manipulowane siłą oddziaływania magnetycznego pochodzącego od jednego spinu na odległość metra z dokładnością przekraczającą 10^-21: czy ci ludzie czytają to co piszą?
Bez zabronionych pomiarów położenia tworzenie układu pomiarowego to losowanko i cały czas dostawalibyśmy szum z którego nie dałoby się wyodrębnić żadnego sygnału.
Otokar Balcy, 2 lipca 2020, 01:43
To doprawdy zabawne i smutne zarazem, widząc jak goje podniecają się tak kompletnymi bredniami. Wszak bredniami przeznaczonymi właśnie dla nich, by mieli wypaczony obraz świata, w którym żyją.
Grawitacja to iście masoński wynalazek, by za jej pomocą uwiarygodnić budowę wszechświata, który jest czystą fikcją, zresztą bardzo atrakcyjną, bo któż się nie fascynuje kosmosem ? Mało kto zna prawdziwy życiorys Isaaka Newtona, masona wysokiego stopnia. Ten popapraniec miał istnego jobla na punkcie alchemii i tym się głównie w życiu zajmował. Teoria grawitacji została wyssana z palca i nigdy nie została potwierdzona doświadczalnie. Te wszystkie eksperymenty to kłamstwo. I zanim ktoś mnie wyzwie od nieuków czy wyznawców teorii spiskowych, pragnę zaznaczyć, że odróżniam swobodny spadek od przyciągania. Grawitacja polegająca na wzajemnym przyciąganiu się ciał NIE ISTNIEJE.
Natomiast Kopernik był pionierem heliocentryzmu, który do teraz funkcjonuje tylko jako teoria. To doprawdy osobliwe. Czyżby budowa układu słonecznego w XXI wieku nie mogła być potwierdzona doświadczalnie i musiała być wciąż teorią ? O Einsteinie już nawet nie wspominam. To nieuk i plagiator. Sam przyznał, że teoria eteru Tesli jest bardziej spójna i logiczna niż jego fantasmagoryczna czasoprzestrzeń.
Czy nie widzicie goje, że ktoś z was ma niezłą bekę ? Przenicowali wam mózgi za pomocą systemu edukacji, który ma tyle wspólnego z prawdą co węgiel kamienny z kamieniem węgielnym. I proszę mi się nie pluć, że gdyby nie naukowcy, to nie miałbym smartfona. Do naukowców nic nie mam, są użyteczni. Ale cała astronomia i kosmologia, to jedno z najpotężniejszych narzędzi zniewolenia homo sapiens. Nie spodziewam się przychylności od kogokolwiek na tym forum, ale pomyślcie tylko przez chwilę. Czy sądzicie, że ogólnie pojęta prawda jest towarem przeznaczonym dla wszystkich, czy może jest to towar ekskluzywny tylko dla wybranych ? No i jakie mamy możliwości zweryfikowania tej prawdy ? Praktycznie żadnych. Możemy tylko święcie wierzyć, że taka nasa przekazuje nam prawdę, pokazując zapierające dech w piersiach "fotografie" odległych galaktyk. W tym aspekcie kosmologia niczym się nie różni od religii... Ciao