Morze Kaspijskie odparowuje wskutek zmian klimatu

Największy śródlądowy zbiornik wodny, Morze Kaspijskie, powoli odparowuje, a jego zmniejszający się poziom jest związany z ociepleniem klimatu. W latach 1996-2015 poziom wody w Morzu Kaspijskim zmniejszał się średnio o 7 centymetrów rocznie i jest niższy o 1,5 metra. Obecnie poziom Morza jest zaledwie o 1 metr wyższy niż podczas historycznego minimum z lat 70. ubiegłego wieku.

Autorzy najnowszych badań stwierdzili, że pomiędzy badanymi przez nich okresami 1979-1995 i 1996-2015 temperatura powietrza nad powierzchnią Morza Kaspijskiego zwiększyła się o około 1 stopień Celsjusza, a wzrost ten jest prawdopodobnie spowodowany globalnym ociepleniem.

Dla nas, jako dla specjalistów od nauk o Ziemi, to interesujące miejsce do badań, gdyś możemy skonstruować budżet wodny dla tego zbiornika. Tym, co kontroluje jego poziom w długich przedziałach czasowych jest najprawdopodobniej parowanie, które z kolei jest niemal całkowicie zależne od temperatury, mówi współautor badań Clark Wilson z University of Texas. Ich wyniki zostały opublikowane w Geophysical Resaerch Letters, oficjalnym periodyku Amerykańskiej Unii Geofizycznej.

Obecne badania rozpoczęto po tym, jak Wilson i jego współpracownik Jianli Chen wykorzystali Morze Kaspijskie do kalibracji danych z satelitów GRACE. Porównując dane uzyskane z pomiarów satelitarnych oraz pomiarów polowych udało się udoskonalić dokładność pomiarów z satelitów. Przy okazji naukowcy zauważyli, że poziom wód Morza Kaspijskiego ulega znaczącym zmianom. Uczeni, chcąc poznać ich przyczynę, przyjrzeli się trzem możliwym źródłom zmiany poziomu wód: rzekom wpadającym do Morza Kaspijskiego, opadom oraz parowaniu. Zebrali dane dotyczące rzek oraz opadów i parowania z modeli klimatycznych. Następnie obliczali, jak bardzo każdy z tych czynników wpływał w latach 1979-2015 na poziom Morza Kaspijskiego.

Z badan wynika, że jeszcze w latach 1979-1995 poziom morza rósł średnio o 12 centymetrów rocznie. Jednak w 1996 roku rozpoczął się proces odwrotny i do roku 2015 średnio spadał on o 7 centymetrów rocznie.

Obliczenia wykazały, że parowanie jest odpowiedzialne za połowę zmniejszania się poziomu wód, a druga połowa spowodowana jest przez opady i wody niesione przez rzeki. Za parowanie zaś w głównej mierze odpowiada rosnąca temperatura oraz takie czynniki jak wilgotność na powierzchni oraz wiatr.

Interesującym aspektem tych badań jest stwierdzenie, że przewidziany przez modele klimatyczne spadek poziomu wody w ciągu ostatnich dwóch dekad prawdopodobnie nie może zostać uzupełniony przez wodę niesioną przez rzeki oraz że rosnące parowanie jest główną przyczyna nierównowagi. Jeśli temperatury w regionie Morza Kaspijskiego nadal będą rosły, trzeba spodziewać się wzrostu parowania. O ile rzeki nie będą odpowiednio zwiększały ilości wody lub odpowiednio nie wzrosną opady w basenie Morza Kaspijskiego, trzeba spodziewać się dalszego spadku jego poziomu, powiedziałą Anny Cazenave, geolog z Laboratoire d'Etudes en Géophysique et Océanographie Spatiales w Tuluzie.

W latach 70. ubiegłego wieku poziom Morza Kaspijskiego był aż o 29 metrów niższy od średniej. Ponownie zaczął on rosnąć w 1978 roku. Jeśli obecne spadki będą kontynuowane, należy spodziewać się ponownego historycznego minimum.

Zwiększone parowanie będzie miało największy wpływ na północną część morza. W tamtym regionie na znacznych obszarach ma ono głębokość nie przekraczającą 5 metrów. Jeśli obecny trend będzie kontynuowany, to północ zbiornika zniknie w ciągu najbliższych 75 lat.

Morze Kaspijskie jest domem dla wielu unikatowych gatunków z przeszłości, które pozostały w nim, gdy wydzieliło się ono przed 300 milionami lat od Oceanu Tetydy. Co prawda większość tych gatunków zamieszkuje środkową i południową część Morza, jednak niektóre używają części północnej do składania jaj. Czyni tak na przykład 90% światowej populacji jesiotrowatych. Spadek poziomu morza negatywnie wpłynie też na sztucznie utworzone z zatoki Morza Kaspijskiego jezioro Kara Bogaz Goł, w którym znajdują się jedne z najbogatszych na świecie złóż soli morskiej.

W kolejnym etapie badań Wilson i jego koledzy chcą wykorzystać modele klimatyczne do sprawdzenia, jaki wpływ na Morze Kaspijskie będą miały różne scenariusze zmian klimatycznych.

Morze Kaspijskie parowanie ocieplenie klimatu