Tajemnica obciętego ucha wyjaśniona?

Martin Bailey, autor książki o Vincencie van Goghu oraz organizator dwóch poświęconych mu wystaw, znalazł dowody potwierdzające, że artysta obciął sobie ucho, gdy dowiedział się, iż jego brat Theo, od którego był zależny finansowo i emocjonalnie, zamierza się ożenić (The Art Newspaper).

Nowa teoria to efekt drobiazgowego badania listu namalowanego przez Vincenta niedługo po samookaleczeniu. Wg Baileya, napisał go Theo w Paryżu w 1888 roku. Poinformował w nim brata o swoich zaręczynach. To popchnęło malarza, który już wtedy cierpiał na zaburzenia psychiczne, do popełnienia tuż przed Bożym Narodzeniem czynu do dziś zastanawiającego historyków sztuki i miłośników postimpresjonizmu. Vincent bał się, że straci wsparcie emocjonalne i finansowe brata.

Wcześniej w różny sposób wyjaśniano samookaleczenie artysty. Powoływano się na chorobę psychiczną Holendra, wpływ farb zawierających ołów oraz rozpad przyjaźni z innym malarzem Paulem Gauguinem. Badacze z Uniwersytetu w Hamburgu twierdzili nawet, że to Gauguin obciął ucho w czasie kłótni związanej z prostytutką o imieniu Rachel. Bailey nie zgadza się z tym wyjaśnieniem. Zauważa m.in., że van Gogh musiał być niezrównoważony psychicznie, ponieważ 19 miesięcy po zdarzeniu z uchem postrzelił się z rewolweru w klatkę piersiową i zmarł na rękach Theo.

Specjalista analizował list z Martwej natury z rysownicą, fajką i cebulą. Obraz został ukończony na początku 1889 r., w miesiąc po wypadku. Na stole leży tam koperta. Posługując się mikroskopem, Bailey dostrzegł obrysowaną okręgiem liczbę 67. To pieczęć poczty na Place des Abbesses, która znajdowała się w pobliżu mieszkania Theo na Montmartrze.

Na kopercie widniało ofrankowanie z napisem Nowy Rok. Paryskie muzeum pocztowe potwierdziło, że w drugiej połowie XIX wieku takie stemple umieszczano na przesyłkach już w grudniu. Bailey uważa, że van Gogh uwiecznił kopertę na obrazie, podkreślając w ten sposób wielkie znaczenie jej zawartości. Zwykle pieniądze od Theo przychodziły koło 23. dnia każdego miesiąca. Z listu wysłanego do Theo w styczniu 1889 r. wynika, że malarz otrzymał zapomogę od brata dokładnie w wigilię Wigilii.

W liście datowanym na 21 grudnia Theo informował matkę, że oświadczył się Johannie Bonger i prosił o zgodę na małżeństwo. Potem napisał zapewne i do Vincenta. W innym liście Theo opowiadał narzeczonej o krótkiej wizycie u brata w Boże Narodzenie po obcięciu ucha. Kiedy wspomniałem mu o tobie, dobrze wiedział, o kim i o czym mówię. Gdy zapytałem, czy akceptuje nasze plany małżeńskie, stwierdził, że małżeństwo nie powinno być postrzegane jako tak istotne życiowo zdarzenie. Jak widać, dzięki żmudnemu śledztwu Baileya fragmenty układanki zaczęły tworzyć spójną całość. Czyżby tym razem naprawdę udało się raz na zawsze wyjaśnić postępek malarza?

Vincent van Gohg brat Theo małżeństwo list Johanna Bonger koperta Martwa natura z rysownicą fajką i cebulą