Nauka czytania głęboko transformuje dorosły mózg w zaledwie pół roku

Nauka czytania po trzydziestce transformuje sieci i głębokie struktury mózgu w zaledwie pół roku.

Zachodzi rekonfiguracja obszarów przeznaczonych do innych umiejętności. Co ciekawe, naukowcy odkryli także fundamentalne zmiany głęboko w mózgu - w starych ewolucyjnie rejonach.

Międzynarodowy zespół naukowców prowadził badania na grupie kobiet z Indii, które uczyły się czytać i pisać przez 6 miesięcy.

Czytanie to na tyle nowa umiejętność w repertuarze ludzkich zachowań, że obszar czytania nie powinien być jeszcze "wyszczególniony" w genach. Jak tłumaczą akademicy z Instytutów Maxa Plancka, podczas nauki czytania zachodzi coś w rodzaju recyklingu: obszary wyewoluowane, by rozpoznawać złożone obiekty, np. twarze, zaczynają się zajmować przekładaniem liter na język. Oprócz tego niektóre rejony naszego układu wzrokowego stają się interfejsami między systemami wzrokowym i językowym.

Dotąd zakładano, że zmiany te są ograniczone do kory, która jest znana z szybkiego przystosowywania do nowych wyzwań - opowiada Falk Huettig z Instytutu Psycholingwistyki Maxa Plancka. Eksperymenty z udziałem niepiśmiennych kobiet wykazały jednak, że nauka czytania prowadzi do reorganizacji, która obejmuje również głębokie struktury we wzgórzu i pniu mózgu.

Zaobserwowaliśmy, że wzgórki górne z pnia mózgu i poduszka ze wzgórza przystosowują timing wzorców swojej aktywności do tych występujących w korze wzrokowej - opowiada Michael Skeide z Instytutu Ludzkiego Poznania i Nauk o Mózgu Maxa Plancka. Te głębokie struktury pomagają korze wzrokowej odfiltrować ze strumienia ważne informacje, zanim w ogóle świadomie je spostrzeżemy. Wydaje się, że im bardziej podobne czasowanie sygnału w obszarach korowo-podkorowych, tym lepiej wykształcone zdolności czytelnicze.

Naukowcy z Niemiec, Uniwersytetu w Hajdarabadzie i Centrum Badań Biomedycznych w Lucknow prowadzili badania w Indiach, gdzie wskaźnik analfabetyzmu sięga aż 39%. Bieda nadal ogranicza dostęp do edukacji. Ponieważ dotyczy to głównie kobiet, uczestnikami studium były niemal w 100% panie w wieku trzydziestu kilku lat. Na początku badania większość z nich nie potrafiła odczytać nawet pojedynczego słowa w hindi. Po pół roku osiągnęły one jednak poziom zaawansowania pierwszoklasisty. Dorosły mózg wykazał się niesamowitą elastycznością - zaznacza Huettig.

Zasadniczo takie badania można by przeprowadzić także w Europie, ale na Starym Kontynencie analfabetyzm stanowi temat tabu, trudno więc byłoby zgromadzić odpowiednio liczną grupę. Także w Indiach, gdzie umiejętność pisania i czytania jest ściśle powiązana z kastą, realizacja projektu okazała się dość trudna. Ostatecznie, by wyeliminować wpływ czynników społecznych, naukowcy dotarli do ochotników z tej samej kasty z dwóch wiosek w północnych Indiach. Funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI) wykonano w Lucknow, 3 godziny jazdy od miejsca zamieszkania badanych.

Autorzy publikacji z pisma Science Advances dodają, że ich wyniki zapewniają także nowe spojrzenie na dysleksję.

czytanie analfabetyzm dorosły kora wzrokowa płat potyliczny wzgórze pień mózgu poduszka wzgórki górne czasowanie Falk Huettig Michael Skeide