Czym odżywiali się gladiatorzy z Efezu?

Rzymscy gladiatorzy byli w dużej mierze wegetarianami i po treningu pili jako tonik wzmacniający napój z roślinnego popiołu. Do takich wniosków doszli naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Wiedniu oraz Uniwersytetu w Bernie, którzy przeprowadzili badanie antropologiczne szkieletów z odkrytej w 1993 r. II-III-wiecznej nekropolii w Efezie.

Źródła historyczne wspominały, że gladiatorzy mieli własną dietę, która składała się z roślin strączkowych i ziaren. Współczesne dokumenty nazywały walczących niewolników zjadaczami jęczmienia (hordearii).

Wykorzystując spektroskopię, Austriacy i Szwajcarzy przeprowadzili analizę izotopów stałych węgla, azotu i siarki w kolagenie kości. Określali także stosunek strontu do wapnia w minerale kości.

W sumie akademicy zbadali szkielety 53 osób, w tym 22 gladiatorów. Wszyscy spożywali dużo roślin C3, takich jak jęczmień czy pszenica. U kilku ludzi znaleziono wskazówki świadczące o spożyciu roślin C4. Te ostatnie są typowe dla klimatu stepowego z małą ilością opadów i charakteryzują się wartościami δ¹³C mieszczącymi się w przedziale 9-14‰. W przypadku roślin C3 oscylują one w zakresie 20-35‰ (δ¹³C reprezentuje wyrażoną w promilach różnicę między zawartością ¹³C w próbce a zawartością w międzynarodowym standardzie; analogicznie liczy się wyrażone w formie delty wartości dla izotopów innych pierwiastków).

Wartości δ¹³C jednej kobiety pochowanej na cmentarzu gladiatorów oraz jednego gladiatora odbiegały od pozostałych. Wartości δ34S sugerują, że para wyemigrowała z innego rejonu albo jadła coś innego.

Ponieważ wszyscy jadali z grubsza to samo, termin hordearii wskazuje prawdopodobnie na odżywianie się przez gladiatorów jęczmieniem pośledniej jakości.

Wartości δ¹⁵N są niskie w porównaniu do innych stanowisk z czasów rzymskich. Prawdopodobną przyczyną wydaje się właśnie częsta konsumpcja warzyw (azot ¹⁵N określa bowiem poziom odżywienia produktami ze środowiska wodnego).

Ponieważ stosunki Sr/Ca okazały się u gladiatorów znacząco wyższe niż u współczesnych, może to sugerować, że tak jak wspominano w starożytnych tekstach, uciekali się do popiołu roślinnego w formie napoju (inaczej mówiąc, korzystali z bogatych w stront źródeł wapnia). Popioły roślinne były ewidentnie spożywane, by wzmocnić organizm po wysiłku fizycznym i sprzyjać lepszemu gojeniu kości. Czynności te przypominają nasze własne poczynania - po wysiłku zażywamy [w końcu] magnez i wapń, np. formie musujących tabletek - wyjaśnia Fabian Kanz z Wydziału Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Wiedniu.

gladiatorzy nekropolia Efez dieta wegetarianie izotopy stałe kolagen delta minerał kości stront wapń węgiel azot siarka Fabian Kanz