Pierwsze znane drewniane konstrukcje zachowane w zespole architektury romańskiej w Polsce
Więźby dachowe w katedrze w Kamieniu Pomorskim nie są, jak dotąd sądzono, nowożytne, ale pochodzą ze średniowiecza. Z badań naukowców z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wynika, że są to najstarsze znane typologicznie więźby dachowe zachowane w bardzo dobrym stanie.
Dowiedzieliśmy się po pracach dendrochronologicznych, że mamy bardzo starą więźbę i niezwykłą jak na teren Polski i Europy Środkowej i Wschodniej – powiedział TVP3 Szczecin ks. Dariusz Żarkowski, proboszcz Parafii pw. św. Ottona w Kamieniu Pomorskim.
W Konkatedrze Najświętszej Marii Panny, św. Jana Chrzciciela i św. Faustyna biskupa w Kamieniu Pomorskim trwają prace konserwatorsko-remontowe. Przed naprawą konstrukcji transeptu i prezbiterium Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie zlecił zespołowi badaczy z Wydziału Sztuk Pięknych UMK (dr. hab. inż. arch. Ulrichowi Schaafowi, dr. Maciejowi Praratowi i prof. dr. hab. inż. Tomaszowi Ważnemu) przeprowadzenie badań architektonicznych i dendrochronologicznych więźb na nawą główną i transeptem. To istotne, gdyż w ten sposób można np. odtworzyć dzieje budowlane świątyni. Rezultaty okazały się zaskakujące...
Do tej pory [więźby te] datowane były [ogólnie] na czasy nowożytne. Jednak już po wstępnej analizie stwierdziliśmy, że mogą być dużo starsze. Są one bowiem integralnie połączone z romańskimi ceglanymi szczytami. Dokładne badania potwierdziły nasze przypuszczenia: mamy do czynienia z najstarszymi, znanymi nam typologicznie do tej pory, więźbami dachowymi. Są to pierwsze znane drewniane konstrukcje zachowane w zespole architektury romańskiej w Polsce – podkreśla cytowany w komunikacie prasowym uczelni dr Maciej Prarat.
Badania dendrochronologiczne przeprowadził prof. dr hab. Tomasz Ważny, który stwierdził, że konstrukcja nawy pochodzi z lat 60. XIV w., a transeptu z lat 60. XIII w. Jak napisano na profilu Katedry Konserwatorstwa UMK na Facebooku, wstępne rozpoznanie ustrojów nad prezbiterium pozwala stwierdzić, że są one jeszcze starsze.
Więźby zachowały się w bardzo dobrym stanie. Konstrukcje świadczą o kunszcie ówczesnych mistrzów ciesielskich; badacze podkreślają, że nie ma ani jednego gwoździa, a kołki są dopasowane.
W wypowiedzi dla Moniki Kaczyńskiej z Radia Pik dr Schaaf stwierdził, że budulec był obrobiony siekierą i toporem. Podczas analiz zauważono także m.in. dość archaiczny system ciesielskich znaków montażowych. To utwierdziło nas w przekonaniu, że faktycznie mamy do czynienia z najstarszym typem więźby, który na ogół jest w literaturze datowany jako taki, który występuje od XII do XIV w. Trzecia osoba z zespołu, prof. Ważny, pobierała próbki. Jego badania tak naprawdę potwierdzają nasze przypuszczenia - dodał.
To jest największy zespół drewnianych konstrukcji, które do tej pory zostały odnalezione w architekturze romańskiej w Polsce, bo [...] z tą architekturą romańską wiele kościołów jest zachowanych, natomiast drewna w nich dużo nie ma. Natomiast tutaj właściwie wszystkie zespoły, które w tym okresie XIII wieku zostały zbudowane, mają oryginalną konstrukcję drewnianą - tłumaczy dr Prarat.
Należy [...] podkreślić, że w przypadku elementów, które badaliśmy, co najmniej 90% pochodzi z okresu budowy. W późniejszych okresach, zarówno w okresie barokowym, jak i w XIX w., te więźby zostały wzmocnione, ale przy zachowaniu tych wszystkich starszych elementów - przekonuje dr Schaaf w materiale wyemitowanym w audycji "Popołudnia z nami" .
Do budowy użyto głównie dębiny; prawdopodobnie drewno pochodziło z wyspy Wolin.
Jak zapowiadają naukowcy, badania mają być kontynuowane.
Komentarze (0)