Kłamstwo i kreatywność to dwie strony tego samego medalu?

Kłamstwo na temat wyników w jednym zadaniu może zwiększyć kreatywność w kolejnym. Dzieje się tak, bo ludzie stają się mniej ograniczeni zasadami.

Powiedzenie, że "Zasady są po to, by je łamać", leży u podłoża zarówno twórczych osiągnięć, jak i nieuczciwego zachowania - przekonuje Francesca Gino z Harvardzkiej Szkoły Biznesu.

Badając związki między twórczością i kłamstwem, Gino i Scott Wiltermuth ze Szkoły Biznesu Marshalla na Uniwersytecie Kalifornii Południowej przeprowadzili serię eksperymentów.

W jednym z nich ochotnikom prezentowano serie matryc z liczbami. W każdej macierzy należało odnaleźć dwie, które po dodaniu dawały 10. Psycholodzy wspomnieli o nagrodzie uzależnionej od liczby prawidłowych rozwiązań. Badani sami mieli powiedzieć, jak dobrze im poszło, co stwarzało pole do nadużyć. W dalszej, pozornie niezwiązanej, części eksperymentu ludziom pokazywano zestawy 3 słów. Należało podać 4. wyraz, który pasowałby do wszystkich wymienionych w pakiecie (to tzw. Test Odległych Skojarzeń, ang. Remote Association Test, RAT; w przypadku zestawu Persja-nalot-podłoga prawidłowa odpowiedź to dywan).

Amerykanie stwierdzili, że zawyżony wynik pojawiał się aż u 59% grupy. Co ciekawe, oszukiwanie w przypadku matryc wiązało się z poprawą twórczego myślenia. Oszukujący wpadali na więcej poprawnych odpowiedzi w RAT. Kolejne eksperymenty potwierdziły wstępne ustalenia.

Dodatkowe dane sugerują, że oszukiwanie sprzyja twórczości przez priming, by mniej się ograniczać zasadami.

[Skupiając się na konsekwencjach kłamstwa], odwróciliśmy zależność do góry nogami [wcześniej Gino ustaliła, że nieszablonowe myślenie zwiększa prawdopodobieństwo nieuczciwych decyzji w sytuacji dylematu etycznego]. Nasze badanie sugeruje, że jednym z powodów, dla których nieuczciwość jest tak rozpowszechniona we współczesnym świecie, jest fakt, że zachowując się tak, stajemy się bardziej kreatywni. Ta kreatywność może pozwalać nam wymyślać oryginalne usprawiedliwienia dla niemoralnego zachowania i prawdopodobnie podtrzymuje tendencję do przekraczania granic etycznych.

kłamstwo nieuczciwość twórczość kreatywność zasady przekraczanie Francesca Gino Scott Wiltermuth