To kobiety ukształtowały naszą więź z psami
Mimo że psy należą do pierwszych udomowionych zwierząt i zajmują szczególne miejsce w historii oraz kulturze Homo sapiens, dotychczas przeprowadzono niewiele badań antropologicznych dotyczących rozwoju relacji psów i ludzi. Lukę tę postanowili uzupełnić naukowcy z Washington State University (WSU). Podczas badań zauważyli, że na rozwój obopólnie korzystnych stosunków pomiędzy Canis canis a Homo sapiens wpływały liczne czynniki, jak np. temperatura, polowania i – co było największym zaskoczeniem – płeć.
Odkryliśmy, że związki psów z kobietami mogły mieć znacznie większy wpływ na kształtowanie więzi między naszymi gatunkami, niż ich związki z mężczyznami, mówi doktorantka Jaime Chambers, główna autorka artykułu opublikowanego w Journal of Ethnobiology. Ludzie z większym prawdopodobieństwem nadawali psom osobowość, z większym prawdopodobieństwem włączali je do rodziny, bardziej doceniali jeśli psy miały szczególną więź z kobietami, dodaje uczona.
Naukowcy z WSU przeanalizowali bazę Human Relations Area Files i znaleźli w niej tysiące wzmianek o psach. Wyodrębnili z tego zbioru informacje zebrane przez 844 etnografów, którzy wspominali o relacjach łączących psy i ludzi w 144 tradycyjnych społecznościach na całym świecie. Współczesne społeczeństwo to mgnienie oka z historii człowieka. Przez większość historii relacje ludzi z psami nie wyglądały tak, jak w obecnych zindustrializowanych społeczeństwach Zachodu. Przyjrzenie się tradycyjnym społecznościom pozwala na spojrzenie w szerszym kontekście, stwierdza Chambers.
Na podstawie analizy stworzyli trzy skale relacji psy-ludzie: skala użyteczności psów dla ludzi (DUH, dogs' utility for humans), użyteczności ludzi dla psów (HUD, humans' utylity for dogs ) oraz nadawanie psom osobowości (PD, personhood of dogs), czyli nadawanie im imion, pozwalanie, by spały we wspólnym łóżku czy na opłakiwanie psów po ich śmierci.
Analizy wykazały, że im bardziej w danej społeczności kobiety były związane z psami, tym większa była użyteczność psów dla społeczności, jak i silniejsza ich personifikacja.
Inny silnie zaznaczony trend związany był z temperaturą. Im cieplejszy klimat, tym mniejsza użyteczność psów dla ludzi. Psy, w porównaniu z ludźmi, są mniej wydajne energetycznie. Mają wyższą temperaturę ciała, więc podczas gorącego dnia nieco wysiłku powoduje, że szybko się przegrzewają. Są więc mniej użyteczne dla ludzi w cieplejszym klimacie, dodaje współautor badań, profesor antropologii Robert Quinlan. Uczony przyznaje, że istnieją wyjątki w postaci kilku kultur w tropikach, gdzie psy są bardzo lubiane, jednak nie zmienia to zaobserwowanego trendu.
Na związki psów i ludzi wpływało też polowanie. W kulturach, gdzie psy były wykorzystywane podczas polowań, zwierzęta te były bardziej cenione oraz bardziej personifikowane. Jednak gdy dana społeczność była w stanie zwiększyć produkcję żywności, czy to poprzez rolnictwo czy hodowlę zwierząt, wartość psów spadała. Spostrzeżenie takie wydaje się stać w sprzeczności z tym, co sądzimy o związkach ludzi z psami pasterskimi, jednak Quinlan zauważa, że w wielu kulturach psy pasterskie pracują same, natomiast polowanie wymaga intensywnej współpracy psa i człowieka.
Chambers mówi, że jej badania wzmacniają nowszą teorię ewolucyjną mówiącą, że psy i ludzie wybrali siebie wzajemnie, która zastępuje starszą teorię, zgodnie z którą to ludzie celowo wybierali wilcze szczenięta, by je hodować na własne potrzeby. Widać bowiem, że oba gatunki odnoszą korzyści ze współpracy. Psy są wszędzie tam, gdzie są ludzie. Jako gatunek odniosły sukces. Podążają za nami po całym świecie. To bardzo korzystny związek.
Szczegóły badań zostały opisane w artykule Dog-Human Coevolution: Cross-Cultural Analysis of Multiple Hypotheses.
Komentarze (10)
Wheelmill, 7 marca 2021, 22:23
Wg niektórych badań fakt, współczesnym H. s. pomagaly w polowaniach psy był przyczynkiem do wyparcia innego doskonale zaadaptowanego do chłodnego klimatu H.s. - neandertalczyka.
Czemu psy żyją w symbiozie z jedym podgatunkiem zamiast obu?
ex nihilo, 8 marca 2021, 06:27
Co psi najbardziej lubią? Jeść.
Kto zajmuje się garami i ich zawartością? Babi.
No i tyle
peceed, 8 marca 2021, 16:28
Pierwsze co mi przyszło do głowy widząc tytuł to nieśmiertelne
"Tatusiu, chcę szczeniaczka!"
Wheelmill, 8 marca 2021, 18:38
Drugie co przychodzi do głowy po
"-Tatusiu, chcę szczeniaczka!"
to:
"-Idź, zapytaj Mamę..."
Ot i problem solved.
venator, 9 marca 2021, 01:37
Jakich badań? Nie ma żadnych archeologicznych i archeozologicznych dowodów na taką koegzystencje człowieka i psowatych sprzed czasów kultury magdaleńskiej, a więc wcześniejszych niż 18 tyś BP.
W sąsiednim wątku przytaczam pracę dotyczącą interakcji ludzi horyzontu kultury pawłowskiej (29-25 tys BP) z psowatymi - wilki były zabijane dla mięsa i skór. Nikt ich nie wykorzystywał do polowań. Ale nawet jeśli w czasach ludzi tej kultury żyły jeszcze jakieś odizolowane grupy neandertalczyków (co jest bardzo mało pradopodobne) to i tak nie mieli bezpośredniego kontaktu.
Ta doskonała adaptacja neandertalczyka do zimnego klimatu to raczej mit, a przynajmniej nie ma to jakiegoś przełożenia na dowody archeologiczne - np. badania z Karpat Wschodnich jasno dowodzą, że w okresach stadialnych neandertalczyk znikał z terenów gdzie pojawiała się wieczna zmarzlina. Coraz więcej prac dowodzi, że był myśliwym strefy lasu i lasostepu, a więc stref cieplejszych niż tych które były domeną zwycięzców tej rywalizacji.
Być może był nieco lepiej dostosowany do zimnego klimatu - owszem duża muskulatura zapewniała pewną ochronę przed zimnem, posiadał także gen LEPR, podobnie jak mamut włochaty, służył magazynowaniu tłuszczu i gospodarce cieplnej, ale by przeżyć 25 stopniowe mrozy to za mało bez grubego futra z podszerstkiem lub naprawdę grubej wartswy tłuszczu.
Kluczem była umiejętność szycia szczelnych ubrań i to wyposażonych w kaptur - co posiadł w górnym paleoicie człowiek anatomicznie współczesny.
Natomiast artefaktów, które mogłyby wskazywać na umiejętność tworzenia przez neandertalczyków ubrań trochę bardziej skomplikowanych niż rodzaj poncza jest ledwie kilka.
Warto uzmysłowić sobie jak wielki skok dokonał w kwesti przeżycia w surowym klimacie człowiek anatomicznie współczesny. Ludzie z kultrury pawłowskiej nie dość, że używali szczelnych anoraków (a więc z kapturem), butów, to jeszcze używali węgla kamiennego do ogrzewania swoich stałych chat. To był pierwszy udokumentowany archeologicznie przypadek wykorzystania węgla kamiennego do ogrzewania ( z powierzchownych wychodni). Dodatkowo nauczono się gotować wodę bez użycia ceramiki - doły ściełano skórami zwierząt, do których wrzucano rozżarzone kamienie. Dodajmy do tego dosyć zaawansowaną broń i wyrafinowane sposby polowania - a mamy odpowiedź dlaczego ci ludzie (na co wskazują badania kości) nie cierpieli raczej głodu. W przeciwieństwie do neandertalczyków.
Wheelmill, 9 marca 2021, 07:05
"Jakich badań? Nie ma żadnych archeologicznych i archeozologicznych dowodów na taką koegzystencje"
Pat Shipman The Invaders: How Humans and Their Dogs Drove Neanderthals to Extinction
venator, 9 marca 2021, 14:53
Nie czytałem tej pozycji choć recenzje są zachecające. To, że h.s.s. wywierał presję środwiskową na h.s.n., to raczej nie ulega wątpliwości.
Tylko jakie dowody przedstawia Shipman na poparcie swojej hipotezy o udomowieniu wilka w tak wczesnym okresie?
Jeśl takie o których mówi w wywiadzie dla NG na temat swojej książki:
https://www.nationalgeographic.com/animals/article/150304-neanderthal-shipman-predmosti-wolf-dog-lionfish-jagger-pogo-ngbooktalk
to sobie można odpuścić. Przynajmniej tę luźną hipotezę. Shipman powołuje się na stanowisu w Predmosti.
W sąsiednim wątku :
https://forum.kopalniawiedzy.pl/topic/45079-wiemy-kiedy-i-gdzie-europejczycy-udomowili-wilka-i-stworzyli-psa/?tab=comments#comment-167526
wrzuciłem link do najnowszej pracy, w której badacze - archeozoolodzy, skrupulatnie rozprawiają się z teorią o tak wczesnym udomowieniu wilka - wilk nie był żadnym towrzyszem polowań, a konkurentem, którego się zjadało. Poza tym, wbrew temu co mówi Shipman, ci myśliwi nie mieli już konkurencji w postaci hien jaskiniowych, które już na tym terenie dawno wyginęły.
Podstawowy wynik badań z zalinkowanej pracy jest taki:
Analiza statystyczna pokazuje, że na stanowiskach Pawłowa duże psowate odgrywały znaczącą rolę jako zwierze łowne.
Więc jak? Nagle zaawansowany, grawecki myśliwy porzuca udomowionego wilka i zaczyna go zjadać?
Odkrycia z Predmosti i szczegółowe badania szczątków zwierzęcych dowodzą, że samo odkrycie szkieltów wilka w pobliżu ludzi nie musi świadczy o przyjaznej kooperacji obu gatunków
A wydaje się, że Shipman poszedł tą drogą.
Wheelmill, 10 marca 2021, 06:51
To akurat nie jest wcale takie rzadkie i dziś... Wietnam, Korea, Chiny, czy z naszego kręgu kulturowego wyprawy z psimi zaprzęgami. Jedno nie wyklucza drugiego. Użyteczne narzędzie, które można zjeść... Konie czy woły traktujemy przecież podobnie.
And until many sites were re-dated with this new modern technique, it appeared Neanderthals were retreating farther and farther south toward the Mediterranean as the climate got colder, harsher, and drier. That has now been called into question because the dates from the southern sites, on which this hypothesis was based, are inaccurate.
Nie znam sie na archeologii i archeozoologi jak kol Venator (szacun i dziekuje za ciekawa dyskusję), ale tego typu stwierdzenia każą mi zachować ostrożność w ferowaniu wyroków o ostatecznym rozprawieniu się z jakąś teorią, zwłaszcza ze dotyczą okresu zmiennego klimatycznie i z niewielka ilością danych. Myślę, że nauka oparta na dowodach i doświadczeniach pełni rolę użytkową i uzasadniającą tezy płynące z nauki spekulatywnej, bez której nie byłoby postępu. Widać to teraz w fizyce choćby w gorączkowych poszukiwaniach ToE.
venator, 10 marca 2021, 13:10
Zwierzęta hodowane nawet jedynie na zupę, zanim trafią do garnka muszą coś jeść. W pracy zespołu Wilczyńskiego są odwołania do badań roli psów w innych, nowszych kręgach kulturowych, mezolitcznych, neolitycznych, czy nam współczesnych i wszędzie dane statystyczne dot. szczątków archeozologicznych są całkoiwicie odmienne od tych z horyzontu kultury pawłowskiej. Jednoznacznie można stwierdzić - wilki dla pawłowian były zwierzyną łowną.
Dzięki, fajnie, że można podyskutować.
Oczywiście, że tak, tylko, że w przypadku badań wykonanych przez zespół Wilczyńskiego mamy do czynienia z wnioskami przedstawionymi na podstawie wnikliwch badań archeozologicznych, w tym statystycznych, na podstawie ponad 80 tyś szczątków kostnych. Więc nie są to niewielkie ilości danych. Te unikatowe stanowiska zaoferowały takie możliwości. Taka skala badań raczej całkowicie wyklucza pomyłkę i upoważnia do stawiania odważnych wniosków.
Odnośnie neandertalczyka to i owszem - kwestia pozostaje bardzo otwarta i raczej (co podkreślam) nie znajdziemy jednej, konkretnej przyczyny wyginięcia. Tym nie mniej idąc za słowami "dziadka Chmielewskiego" (prof. Waldemara Chmielewskiego, nestora polskiej archeologii pradziejowej) "Archeologia przestaje być nauką o przedmiotach, ona jest metodą poznania społeczności ludzkich", archeolodzy i naukowcy z dziedzin pokrewnych, na podstawie analizy ciągu przyczynowo-skutkowego są uprawnieni do stawiania teorii, wykraczających poza proste datowanie artefaktów. Stąd, dominująca jak się wydaje narracja upatrująca wyginięcia neandertalczyków (przynajmniej jako praprzyczyny) w presji środowiskowej, której nie wytrzymał.
Wheelmill, 11 marca 2021, 06:31
Nic dodać, nic ująć.
Jeszcze raz dziekuję za ciekawą i merytoryczną dyskusję oraz "listę lektur"do nadrobienia, z uwagą będę śledził Twoje posty.