Węże starsze o kilkadziesiąt milionów lat

| Nauki przyrodnicze
Scott A. Smith, Department of Natural Resources, Maryland

Węże żyją na Ziemi znacznie dłużej niż dotychczas sądzono. Naukowcy opisali właśnie cztery skamieniałości tych zwierząt. Najstarsze z nich należy do 25-centymetrowego Eophis underwoodi. Szczątki znaleziono w kamieniołomie w pobliżu Oksfordu. Ich wiek oceniono na 167 milionów lat. Dotychczas najstarsze znane szczątki węży liczyły sobie 102 miliony lat.

Węże wyewoluowały z jaszczurek, a ich najstarsze formy posiadały niewielkie nogi. Także i opisane niedawno szczątki miały zredukowane kończyny. Nie znaczy to jednak, że na nich się poruszały. Jeden z autorów badań, paleontolog Michael Caldwell z University of Alberta uważa, że prymitywne węże pełzały, kończyn mogły używać ewentualnie do chwytania. Kolega Caldwella, Sebastian Apesteguia z Argentyny, uważa, że węże mogły powstać 190 milionów lat temu.

Cztery opisane właśnie węże żyły równocześnie z dinozaurami. Najstarszy z nich, Eophis, zamieszkiwał bagna i prawdopodobnie żywił się insektami i kijankami. Największym z nich jest Portugalophis lignites, odkryty w kopalni węgla w Portugalii. Mierzył 1,2 metra długości i żył 155 milionów lat temu. Jego dieta mogła składać się z niewielkich ssaków, dinozaurów, żab czy jaszczurek. Z kolei pochodzący sprzed 155 milionów lat Diablophis gilmorei, odkryty w Kolorado, był nieco większy od Eophisa i prawdopodobnie miał podobną dietę. Ostatni z węży, Parviraptor estesi, został odkryty w klifach w pobliżu Sanage w Anglii. Mierzył 60 cm i żył 144 miliony lat temu. Wszystkie węże mają czaszkę podobną do węży współczesnych. Zdaniem Caldwella, charakterystyczna czaszka węży pojawiła się u gadów zanim jeszcze zyskały one wydłużone, pozbawione nóg ciało.

Żaden ze wspomnianych gatunków nie był jadowity. Najstarsze szczątki jadowitego węża pochodzą sprzed 20 milionów lat.

wąż skamieniałość Eophis underwoodi