Wiemy, co 'gryzło' krzyżowców na Cyprze

W latrynie średniowiecznej fortecy Saranta Kolones na Cyprze wykryto jaja endopasożytów. Wiadomo więc, że garnizon z czasów trzeciej wyprawy krzyżowej cierpiał z powodu zakażenia m.in. glistą ludzką (Ascaris lumbricoides hominis).

Saranda Kolones wybudowano na rozkaz Ryszarda I Lwie Serce, by chronić port Pafos Nea. Z zamku korzystano zaledwie 30 lat. Mając to na uwadze, Evilena Anastasiou i Piers D. Mitchell z Uniwersytetu w Cambridge postanowili zbadać zawartość jelit krzyżowców.

Duet pobrał próbki wysuszonych osadów z południowej latryny. Gram gleby umieszczano w roztworze. By oddzielić jaja pasożytów od resztek pokarmowych, zastosowano mikrosita. Uzyskawszy 20 preparatów, Brytyjczycy zasiedli przed mikroskopami.

Znaleziono 118 jaj włosogłówki (Trichuris trichiura) oraz 1179 jaj glisty ludzkiej. Kontrolne próbki gleby spoza latryny okazały się negatywne (oznacza to, że nie mogło dojść do zanieczyszczenia późniejszymi osadami).

Obecność pasożytów wskazuje na kiepskie warunki oraz nawyki sanitarno-higieniczne. [...] Brudne ręce, zanieczyszczenie jedzenia i wody fekaliami, niedokładne usuwanie odchodów oraz jedzenie niemytych warzyw z pól nawożonych ludzkim obornikiem to tylko niektóre drogi zakażania glistą czy włosogłówkami.

Ponieważ dojrzałe samice mogą składać codziennie wiele tysięcy jaj, przy zaawansowanej chorobie pasożyty ostro konkurują z gospodarzami o składniki odżywcze. Może to prowadzić do niedożywienia czy anemii, a gdy dołączy się do tego głód wywołany wojną, sytuacja krzyżowców zaczyna wyglądać na opłakaną.

W ramach wcześniejszych studiów wykazano, że podczas krucjat niedożywienie oraz infekcje zabijały od 15 do 20% szlachty i kleru. Choć dla uboższych krzyżowców nie prowadzono rejestru zgonów, ich rokowania z pewnością były o wiele gorsze.

Saranda Kolones Cypr forteca latryna jaja endopasożyty glista ludzka włosogłówki Evilena Anastasiou Piers D. Mitchell