Czy wszyscy jesteśmy ekspertami?

Dla przeciętnego człowieka nauka zwykła wydawać się nieomylna. Naukowcy byli bohaterami, bezinteresownie dążącymi do zdobywania wiedzy dla wspólnego dobra. Jednak niedawno seria naukowych skandali, oszustw i porażek skłoniła nas do kwestionowania prymatu nauki. Awantury takie jak Climategate lub debaty na temat bezpieczeństwa szczepionki MMR podkopały nasze zaufanie do nauki.

W tej prowokacyjnej książce Harry Collins dąży do odkupienia wartości naukowej ekspertyzy i przypomina o szczególnym statusie nauki. Pomimo pewnego chaosu obecnego w codziennej działalności nauki, podkreśla on jej moralną i epistemologiczną wyższość nad rzekomymi alternatywami, odrzucając wątpliwą "domyślną" wiedzę eksponowaną przez wielu spoza środowiska naukowego. Jak twierdzi, to nauka powinna służyć zwykłym obywatelom za przykład, jak należy myśleć i działać – a nie na odwrót.

O autorze:

Harry Collins jest profesorem socjologii i dyrektorem Centrum Studiów Wiedzy, Ekspertyz i Nauk (Centre for the Study of Knowledge, Expertise and Science) na Uniwersytecie w Cardiff. Jest członkiem British Academy. Napisał wcześniej 17 książek, w tym znaną za granicą serię "Golem" o nauce. Harry Collins obecnie kontynuuje swoje badania dotyczące natury wiedzy naukowej, analizy wiedzy specjalistycznej oraz socjologii wykrycia fal grawitacyjnych.

Rekomendacja

Praca ta podejmuje kwestię kluczową dla funkcjonowania współczesnych państw demokratycznych, a przy tym niemal całkowicie pominiętą przez autorów polskich – sprawę miejsca ekspertów naukowych w życiu publicznym. Autor, prof. Collins – jeden z kluczowych przedstawicieli nurtu studiów nad nauką i technologią (STS),  odnosi się w swojej książce do szeregu współczesnych kontrowersji, m.in. dotyczących zjawiska zmiany klimatu oraz zasadności tez ruchu antyszczepionkowego. Opisuje tu fundamentalne zagadnienia: streszcza debatę między zwolennikami i przeciwnikami ograniczenia wpływu laików na procesy naukowe i polityczne, podaje argumenty za i przeciwko uznaniu kompetencji decyzyjnej szeregowych wyborców. […]

Prace Collinsa są nad wyraz oryginalne i popularne, stanowiąc istotny element debaty akademickiej na Zachodzie. Każda z tych poświęconych problemowi ekspertyzy była cytowana niemal dwa tysiące razy. Książki Collinsa były przekładane na dziesiątki języków, ale nigdy na polski. […]

Praca ta, mimo doniosłej tematyki, ma charakter popularyzatorski. Collins podejmuje w niej kwestie fundamentalne, ale czyni to w sposób nad wyraz barwny. Podaje on dziesiątki przykładów uzasadniających jego tezy, przez co książka jest wyjątkowo przyjemna w lekturze. Jej potencjalnymi odbiorcami mogą być w związku z tym zarówno akademicy, jak i czytelnicy niezwiązani z uniwersytetem. […]

Zagadnienia poruszane w tej pracy zyskują szczególne znaczenie w kontekście omawianego szeroko za Zachodzie, a bez wątpienia niedługo także w Polsce, zagadnienia post-prawdy i jej miejsca w polityce demokratycznej. Problem populizmu politycznego i spadku autorytetu ekspertów stanowią samo sedno rozważań Collinsa.

dr Janusz Grygieńć
Instytut Filozofii
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu