Duża świątynia rzuca światło na tajemniczą prekolumbijską kulturę Tiahuanaco

11 lipca 2025, 14:07

Tiahuanaco czy też Tiwanaku, to duża, ważna i bardzo tajemnicza kultura prekolumbijska. Była to jedna z najwcześniejszych i prawdopodobnie w swoim czasie najpotężniejszych kultur Ameryki Południowej. Zniknęła przed tysiącem lat. Teraz naukowcy znaleźli wielki kompleks świątynny tej kultury, który rzuca nieco światła na organizację społeczeństwa Tiahuanaco, jego wierzenia i potęgę.



ATLAS potwierdza: w CERN-ie prawdopodobnie zaobserwowano toponium

9 lipca 2025, 11:58

W eksperymencie ATLAS potwierdzono niezwykle interesujące wyniki analiz przeprowadzonych w CMS. Otóż kolejne analizy wskazują, że w Wielkim Zderzaczu Hadronów w wyniku zderzeń protonów powstaje toponium. To mezon utworzony przez – najbardziej masywną cząstkę elementarną i najkrócej istniejący z kwarków – kwark t (wysoki) i antykwark t znajdujące się w stanie quasi-związanym.


Wielki but z północy. Rubieży Imperium Romanum bronili bardzo wysocy żołnierze

2 lipca 2025, 12:43

Wielkie buty z Wału Hadriana. Północnych rubieży Imperium Romanum bronili przed barbarzyńcami wyjątkowo wysocy żołnierze.W słynnym rzymskim forcie Vindolanda odkryto około 5000 skórzanych butów, które dają specjalistom niezwykły wgląd w życie dzieci, kobiet i mężczyzn zamieszkujących 2000 lat temu to wyjątkowe miejsce. Vindolanda Trust prowadzi też pięcioletni projekt badawczy w położonym kilkanaście kilometrów na zachód od Vindolandy Magna Roman Fort zwanym Carvoran Roman Fort. W bieżącym roku rozpoczęto prace w rowie obronnym chroniącym obóz od północy i dokonano tam niezwykle interesującego odkrycia.


Tajemnicze sygnały znad Antarktydy wciąż stanowią zagadkę dla naukowców

16 czerwca 2025, 09:00

Krążący wysoko nad Antarktydą wykrywacz promieniowania kosmicznego, zarejestrował nietypowe sygnały, które wykraczają poza nasze obecne rozumienie fizyki cząstek. ANITA (Antarctic Impulsive Transient Antenna) to zespół wyspecjalizowanych anten, które za pomocą balonu wypuszczane były nad Antarktyką i przez około miesiąc krążyły na wysokości do 40 kilometrów, unoszone przez wiatry obiegające kontynent. Celem eksperymentu jest obserwowanie promieniowania kosmicznego po tym, jak dotarło do Ziemi. W trakcie badań co najmniej 2-krotnie zarejestrowano sygnały, które nie pochodzą od promieniowania odbitego przez lód, a kierunek, z którego napłynęły, nie pozwala wyjaśnić ich pochodzenia na gruncie znanych zjawisk fizycznych.


Wielki Zderzacz Hadronów znów imponuje. Pomiary masy bozonu Z bliskie rekordowej precyzji

9 czerwca 2025, 10:03

W Wielkim Zderzaczu Hadronów wykonano pierwsze dedykowane pomiary masy bozonu Z. Naukowcy wykorzystali przy tym dane ze zderzeń protonów, które były przeprowadzane w eksperymencie LHCb podczas drugiej kampanii naukowej w 2016 roku. Przeprowadzone w CERN-ie badania to jednocześnie duży postęp w precyzji pomiarów LHC. Pokazuje bowiem, że z tak złożonego środowiska, jakie pojawia się w wyniku zderzeń wysokoenergetycznych protonów, można wyłowić niezwykle precyzyjne dane dotyczące poszczególnych cząstek.


ChatGPT jak człowiek. Zauważono u niego... dysonans poznawczy

29 maja 2025, 10:30

Jedną z najważniejszych cech sztucznej inteligencji i to taką, która ma powodować, że będzie ona dla nas niezwykle użyteczna, jest obietnica podejmowania przez nią racjonalnych decyzji. Opartych na faktach i bezstronnej analizie, a nie na emocjach, przesądach czy fałszywych przesłankach. Pojawia się jednak coraz więcej badań pokazujących, że wielkie modele językowe (LLM) mogą działać nieracjonalnie, podobnie jak ludzie. Naukowcy z Wydziałów Psychologii Uniwersytetu Harvarda i Uniwersytetu Nowej Południowej Walii oraz Wydziału Nauk Komputerowych Boston University i firmy Cangrade zauważyli u ChataGPT-4o istnienie... dysonansu poznawczego.


Po elektronice i spintronice czas na orbitronikę

26 maja 2025, 11:04

Orbitalny moment pędu (OAM) elektronu uważany jest za mniej interesującą jego właściwość, gdyż w ciałach stałych zazwyczaj ulega on osłabieniu w wyniku interakcji z otaczającym elektron materiałem. Naukowcy z Centrum Badawczego Jülich (Forschungszentrum Jülich) wykazali właśnie, że w niektórych kryształach nie tylko zostaje on zachowany, ale można go też kontrolować. Jest to możliwe dzięki chiralności struktury krystalicznej. A odkrycie może doprowadzić do stworzenia nowej klasy urządzeń elektronicznych o wyjątkowej odporności na zakłócenia i dużej efektywności energetycznej.


Ciemna materia wzięła się z cząstek podobnych do fotonów? Nowa interesująca hipoteza

21 maja 2025, 07:36

Ciemna materia, hipotetyczna materia, która ma stanowić 85% masy kosmosu, wciąż nie została znaleziona. Nie wiemy, z czego się składa, a przekonanie o jej istnieniu pochodzi z obserwacji efektów grawitacyjnych, których obecności nie można wyjaśnić zwykłą materią. Dlatego też co jakiś czas pojawiają się hipotezy opisujące, z czego może składać się ciemna materia. Jedną z nich przedstawili właśnie na lamach Physical Review Letters dwaj uczeni z Dartmouth College. Ich zdaniem ciemna materia może być zbudowana z niemal bezmasowych relatywistycznych cząstek, podobnych do światła, które w wyniku zderzeń utworzyły pary, straciły energię, a zyskały olbrzymią masę.


Wielkie modele językowe (LLM) generują język podobnie jak ludzie

15 maja 2025, 08:33

Naukowcy z Uniwersytetu Oksfordzkiego i Allen Institute for AI ze zdumieniem zauważyli, że wielkie modele językowe (LLM) – takie jak używane np. przez ChatGPT – generalizują wzorce językowe podobnie jak ludzie, poprzez analogie a nie ścisłe trzymanie się zasad. Badacze postanowili sprawdzić, na ile prawdziwe jest powszechnie panujące przekonanie, że LLM generują swoje wypowiedzi na podstawie obowiązujących zasad, które wydedukował z danych treningowych. Tymczasem okazało się, że – podobnie jak ludzie – modele językowe posługują się przykładami i analogiami podczas tworzenia nieznanych sobie słów.


Wielki Zderzacz Hadronów zamienia ołów w złoto metodą transmutacji elektromagnetycznej

9 maja 2025, 15:02

Chrysopoeia to używany przez alchemików termin na transmutację (przemianę) ołowiu w złoto. Alchemicy zauważyli, że tani i powszechnie występujący ołów ma podobną gęstość do złota i na tej podstawie próbowali opracować metodę zamiany jednego materiału w drugi. Po wielu wiekach badań i rozwoju nauki ludzkość dowiedziała się, że ołów i złoto to różne pierwiastki i metodami chemicznymi nie uda się zamienić jednego w drugi.


Zostań Patronem

Od 2006 roku popularyzujemy naukę. Chcemy się rozwijać i dostarczać naszym Czytelnikom jeszcze więcej atrakcyjnych treści wysokiej jakości. Dlatego postanowiliśmy poprosić o wsparcie. Zostań naszym Patronem i pomóż nam rozwijać KopalnięWiedzy.

Patronite

Patroni KopalniWiedzy